semundjet

Sipas psikologëve, përveç sistemit tonë fiziologjik imunitar kemi edhe atë të sjelljes: një kod sjelljeje të pavetëdijshëm që na ndihmon të qëndrojmë pa sëmundje, përfshirë frikën dhe shmangien e njerëzve të panjohur – rrjedhimisht ndoshta edhe të infektuar. Kur rreziku i infeksionit është i lartë, kjo sjellje e "stresit parazitar" rritet, duke u shfaqur potencialisht si qëndrime dhe madje edhe modele votimi që mbështesin konformitetin dhe refuzojnë "grupet e huaja" - një tipar thelbësor i politikës autoritare.

Një shqiptar ka gati dyfish shanse të vdesë prej sëmundjeve kardiovaskulare se mesatarja e botërore e vdekjeve. Sipas të dhënave më të fundit të Our ëorld in Data, për çdo 100 vdekje në Shqipëri, 58 shkaktohen nga sëmundjet kardiovaskulare, 19 prej tumoreve, 4 prej diabetit, 3 prej sëmundjeve mendore, 1 prej infeksioneve në rrugët e frymëmarrjes, 1 prej aksidenteve rrugore, dhe 10 prej shkaqeve të tjera.

Mirëqenia e përgjithshme në botë mund të jetë rritur, por bashkë me të, dhe problemet janë shtuar. Dhe ato po shfaqen këmbëngulëse dhe të thella për nga pasojat e veta aty ku pritej më pak. Ushqimi dhe kultura e të ushqyerit është sot një ndër problemet kryesore në botë. Nga njëra anë ka qindra milionë të uritur, nga ana tjetër ka qindra milionë obezë. Të dyja janë faktorë që në fund peshojnë në jetëgjatësinë e njeriut dhe ekonominë globale.

Muskujt e zemrës janë një nga indet më pak të rinovueshme në trup. Kjo përbën një nga arsyet kryesore të vdekshmërisë së lartë nga sëmundjet e zemrës në Shtetet e Bashkuara, sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve. 

Thinjat mund të sinjalizojnë faktor risku për goditje në arterite dhe koronaret e zemrës. Studimi është kryer mbi 545 meshkuj të rritur nga universiteti i Kajros në Egjipt, të cilët u përzgjodhën mbi kriterin e ngjyrës së flokëve.

Aztekët janë një ndër qytetërimet më tragjike në histori në botës. Në vetëm në shekull, atë të 16-in, ata dolën nga skena edhe të likujduar biologjikisht si pasojë e kontaktit me spanjollët që mbërritën në Meksikë në vitin 1519. Nga 25 milionë që ishte popullsia e tyre në këtë kohë, për vetëm një shekull u reduktua në vetëm 1 milionë. Kjo si pasojë e epidemive masive që prekën popullsinë vendase, sjellë nga spanjollët në një tokë ku nuk ishin njohur sëmundje të tilla më parë.

Në raportin e vitit 2016 të Organizatës Botërore të Shëndetësisë: “Ndotja e Ajrit e Ambientit: Një vlerësim global dhe pesha e sëmundjeve”, thuhet se 92% e popullsisë botërore jetojnë në zona ku niveli vjetor i ndotjes është më i lartë se normat e përcaktuara nga OBSH. Ndërkaq, Shqipëria është ndër 15 vendet e para ndër vendet e anketuara, me numri më të lartë të vdekjeve nga sëmundjet e shkaktuara nga ndotja e ajrit të ambientit për 100 mijë banorë. Ataku i zemrës për shkak të ndotjes së ajrit ka shkaktuar edhe vdekjet më të mëdha në Shqipëri, të cilat kapi shifrën e 780 të vdekurve.

Kërkues të universitetit Austin në Teksas të ShBA, kanë zbuluar dhe ndoshta kanë zgjidhur një nga pikëpyetjet më të mëdha të evolucionit që lidhet me intronet. Këto të fundit janë sekuenca të pakodueshme të ADN-së të ndodhura brenda geneve, që shumohen në një genom. Rezultati i jep përgjigje pyetjeve themelore për evolucionin e specieve të reja dhe sipas autorëve ai mund të zgjerojë kuptimin që kemimpër shkaqet e sëmundjeve të tilla si kanceri.

Dy mjekë mjeko-ligjorë, Philippe Charlier dhe Philippe Froesch, respektivisht i universitetit të Catalogna universitetit të Montigny-le-Bretonneux në Francë, kanë rikrijuar pamjen e Maximillien de Robespierre. Kjo që në vitin 2013, bazuar në dokumentet e kohës dhe në dëshmi që përshkruanin se lideri jakobin vuante nga shqetësime të shumta.  Por një shkrim i fundit në “Lancet” thekson se Robespiere vuante nga një sëmundje e rrallë e sistemit imunitar, quajtur sarkoidozi.  Sëmundja është e shërueshme, por shkaqet e saj të panjohura.

725 mijë njerëz të vdekur në një vit. Ky është bilanci i “luftës” së njeriut me mushkonjat, të cilat rezultojnë ndër vrasësit kryesorë në botë. Kryesisht për shkak të malarjes. Së fundmi në vëmendje ka ardhur “Zika” në Brazil dhe në Amerikën Latine, por sëmundjet që përhapen nga mushkonjat janë disa dhe përherë e më shumë kërcënuese. Në Europë, raporton “Reuters”, në 40 vitet e fundit kanë depërtuar gjashtë lloje të reja invazive mushkonjash, pesë nga cilat pas viti 1990.