Afrimi Turqi-Izrael si opsion për të shpëtuar Europën nga varësia e gazit rus

Një tubacion gazi Turqi-Izrael po shihet si një nga alternativat e Evropës ndaj furnizimeve ruse të energjisë, por do të duhen manovra të ndërlikuara për të arritur një marrëveshje.

Ideja është hedhur fillimisht vite më pare dhe konsiston në ndërtimin e një tubacioni nënujor nga Turqia në fushën më të madhe të gazit natyror në det të Izraelit, Leviathan. Gazi do të lëvizë drejt Turqisë dhe më pas te fqinjët e Evropës jugore që kërkojnë të diversifikohen nga furnizimi me gaz rus.

Presidenti turk Tajip Erdogan tha javën e kaluar se bashkëpunimi për gazin ishte "një nga hapat më të rëndësishëm që mund të marrim së bashku për lidhjet dypalëshe".

Një zyrtar i lartë turk tha për Reuters se bisedimet kanë vazhduar që kur presidenti izraelit Isaac Herzog vizitoi Ankaranë në fillim të këtij muaji dhe "vendime konkrete" mund të pasojnë në muajt e ardhshëm..

Zyrtarët e industrisë janë më të kujdesshëm, megjithatë, dhe shtojnë se kufizimet e prodhimit dhe gjeopolitika mund të bëhen shkak për dështim.

Fusha e Leviathanit tashmë furnizon Izraelin, Jordaninë dhe Egjiptin. Pronarët e saj - Chevron dhe firmat izraelite NewMed Energy dhe Ratio Oil - planifikojnë të rrisin prodhimin nga 12 në 21 miliardë metra kub (BCM) në vit.

Për krahasim, Bashkimi Evropian importoi 155 miliardë metra kub gaz rus vitin e kaluar, duke mbuluar afërsisht 40% të konsumit të tij.

Pjesa më e madhe e prodhimit shtesë të gazit do të likuidohet dhe do të eksportohet në anije në Evropë ose Lindjen e Largët, sipas NewMed. Shefi ekzekutiv i saj tha muajin e kaluar se Turqia mund të bëhet gjithashtu një destinacion, por duhet të vendosë "lëkurën në lojë" dhe të angazhohet për ndërtimin e tubacionit.

Izraeli dhe Turqia po përpiqen të lënë pas një dekadë ngërçesh diplomatike, zakonisht mbi çështjet izraelito-palestineze. Partneriteti energjetik mund të jetë kyç, veçanërisht pasi ndërhyrja ushtarake ruse në Ukrainë e bëri Evropën më të vendosur për të gjetur alternativa ndaj furnizimeve të saj me energji.

"Ka pasur një afrim kohët e fundit me Izraelin dhe ne duam që gazi i tij të kalojë tranzit nga Turqia në rrugën drejt Evropës," tha një zyrtar tjetër turk. “Izraeli po e shikon pozitivisht këtë, disa bisedime janë zhvilluar dhe ka vullnet për ta bërë këtë.”

Turqia konsumon rreth 50 miliardë metra kub gaz natyror në vit dhe e importon pothuajse të gjithë këtë sasi, shumicën përmes tubacioneve nga Rusia, Irani dhe Azerbajxhani. Ajo është e vendosur mirë si një qendër transporti në rajon ku politika energjetike mund të nxehet.

Duke cituar zyrtarë irakianë dhe turq, Reuters ka raportuar se një plan për të sjellë, me ndihmën e Izraelit, gaz nga rajoni i Kurdistanit të Irakut në Turqi dhe Evropë është pjesë e asaj që shkaktoi sulmin raketor të Iranit në kryeqytetin kurd Erbil këtë muaj.

"Turqia është me interes të madh, për konsumin e saj të brendshëm, si dhe një kanal për vendet në Evropën Jugore," tha një zyrtar i lartë në sektorin e gazit izraelit.

Problemi, tha zyrtari, është se kishte tashmë dy rrugë të propozuara për furnizimet shtesë nga Leviathan: nëpërmjet impianteve ekzistuese të LNG në Egjipt ose një objekti të planifikuar lundrues të LNG.

“Nëse Turqia përgjigjet shpejt, atëherë mund të jetë një alternativë e tretë”, tha zyrtari.

Tubacioni do të zgjasë 500-550 km dhe do të kushtojë deri në 1.5 miliardë dollarë, sipas zyrtarëve izraelitë, duke e bërë atë më të menaxhueshëm se gazsjellësi 6 miliardë euro EastMed i propozuar për të lidhur Izraelin me Qipron, Greqinë dhe Italinë.

Megjithatë, çdo linjë nënujore do të duhet të kalojë në ujërat ose të Qipros, të cilën Ankaraja nuk e njeh, ose të Sirisë, me të cilën Ankaraja nuk ka marrëdhënie diplomatike dhe ka mbështetur rebelët që luftojnë qeverinë në Damask.

Kjo mund të komplikojë ndërtimin dhe financimin nëse Turqia do të kishte një aksion të drejtpërdrejtë në tubacion, tha Gokhan Yardim, një konsulent turk i industrisë së gazit, i cili ka punuar në vlerësimin e tubacionit të mundshëm gjatë dy dekadave.