Kulturë

Ag APOLLONI: Profesor, tri dekada më parë, keni botuar dy libra: njërin mbi të ashtuquajturën “epokë e gjenive” (Geniezeit), e cila i parapriu sakralizimit të letërsisë; tjetrin mbi “epokën e ironisë”, e cila e desakralizoi letërsinë, duke e parë krijimin si një brikolazh kaotik, duke pëlqyer kombinimin në vend të inspirimit. Duke i pasur parasysh këto fakte, si e shihni letërsinë sot: si progres, si regres, apo thjesht si ndryshim?

Është ndarë nga jeta në moshën 96-vjeçare aktori Lazër Vlashi.  Vlashi u lind në Durrës më 15 shtator 1919 dhe ka intepretuar rreth 80 role në Teatrin Popullor, mes të cilave te  “Revizori”, “Otello”, “Orët e Kremlinit” dhe “Besa e Madhe”.  I njohur për rolin e tij të Kuestorit në filmin “Debatik”, Vlashi ka aktruar edhe në kinema në filamt: “Tana”, “Detyrë e Posaçme”, “Toka Jonë” e “Njësiti Guerril”. 

Robert Elsie njofton në faqen e tij, se Dorëshkrimi i Elbasanit – “teksti i hershëm shqip i dorëshkrimit të ungjijve (biblike) të Elbasanit (viti 1761) nga Gregori i Durrësit, shkruar në një alfabet të posaçëm, ndodhet tani në internet në një version të modernizuar”! Dixhitalizimi është shoqëruar edhe me transliterim dhe përkthim anglisht. Dorëshkrimi konsiderohet si vepra më e vjetër e letërsisë ortodokse shqiptare. Në të është vënë në punë një alfabet i veçantë, me parimin një grafemë për një fonemë. Ka 59 faqe , ku përfshihen përkthime biblike.

Është ndarë nga jeta në moshën 64 vjeçare aktori korçar, Marko Bitraku. Ai u lind më 15 Janar të vitit 1951 në Lavdar të Oparit të rrethit të Korçës. Pas mbarimit të studimeve të larta në Institutin e Lartë të Arteve (sot Akademia e Arteve) në vitin 1974 fillon punën si aktor profesionist në Teatrin “Andon Zako Çajupi” të Korçës. Bitraku njihet për disa role në kinema si në filmat: “Mësonjëtorja” në vitin 1979, “Asgjë nuk harrohet” në vitin 1985, “Gjeneral Gramafoni”,“Njerëz në rrymë”, “I dashur armik” në vitin 2004 etj..

“Çeta e Shahin Matrakut” që rri e varur prej gjysmë shekulli në Galerinë Kombëtare të Arteve, gjithnjë është parë si vepër romantike që i bën homazh luftëtarëve për pavarësi. Paralel me këtë të vërtetë të fabrikuar, Gëzim Qendro vendos librin e zhytyr në harresë “I rrëmbyer nga cubat” ku rilindasi Gjerasim Qiriazi tregon gjashtë muajt e rrëmbyer nga banda e Shahin Matrakut/ABCNEWS.

Mund të jenë të rrallë poetët që s’u kanë kënduar ciganëve, që nga Pushkini. Magneti që i ka tërhequr është shpirti i lirë i tyre. Mbase dhe ua kanë pasë zili në çaste të veçanta. Se ciganët ku i zinte dita, nuk i zinte nata, ku i zinte vera nuk i zinte vjeshta. Jeta shtegtare që bënin i ngjante hera-herës dhe vetë shpirtit të poetit. Po ndërtoj thjesht e pa artifice një “triptik”, sa jetësor e aq poetik për këtë shpirt të lirë.

1.

Historia është një çështje narrative perceptimi, korniza themelore e të cilës është historia e civilizimit njerëzor. Historianët janë produkt i civilizimeve përkatëse, e kësodore ngjarjet që ata rrëfejnë janë po aq pasqyrim i realiteteve të civilizimit të tyre sa edhe atyre njerëzve historinë e të cilëve ata tregojnë. Kjo ngre çështjen e objektivitetit historik. Kur kanë të bëjnë me civilizime të vdekura – si p.sh. ai Egjiptian ose Minoan – intepretimet e ndryshme të dhëna nga historianët zakonisht nuk shkaktojnë asgjë më shumë se sa thjesht diskutime akademike.

Sulejmani i Madhërishëm ka së fundmi kundër edhe Aurel Plasarin. Në një shkrim në gazetën “Panorama”, Plasari shkruan se burimet flasin për një sulltan që ka bërë ato që sot dontë quheshin “krime kundër njerëzimit”. “Ky sulltan ka lënë në histori dëshmi të atyre që në gjuhën e sotme do të quheshin krime kundër njerëzimit.

Në Shkup ka nisur Seminari IX  Ndërkombëtar i Albanologjisë në Universitetin Shtetëror të Tetovës me temë “Lokalja dhe universalja në kulturën shqiptare”, raportojnë mediat e Shkupit.  Seminari i Albanologjisë do t’i zhvillojë punimet në katër sesione shkencore, të historisë, etnokulturës, letërsisë dhe gjuhësisë.