Jam penduar për këtë shkrim…

Në një artikull të sotëm në gazetën Shqip, Andrea Stefani shkruan: “Kur në vitin 2005 Berisha përgatitej të vinte në pushtet, jo pak figura politike dhe të ‘shoqërisë civile’, përhapën legjendën se ‘ai kish ndryshuar’, se kish hequr dorë nga dëshira për pushtet absolut, se ishte i vetmi që ‘do luftonte korrupsionin’”

Këto fjalë të Stefanit më kujtuan se, në atë kohë, si një partizan i përjetshëm i rotacionit periodik të pushtetit, edhe unë kam botuar një shkrim për ndryshimin e Berishës (të cilin po e risjell të plotë më poshtë). Jam penduar shumë për këtë shkrim…

Strom Thurmond dhe ndryshimi i Berishes

 “Strom Thurmond  beri ate qe shume pak njerez e bejne pasi kalojne moshen 50 vjec: Ai vazhdoi te ndryshoje”.   Keto fjale te senatorit amerikan Joseph Biden, thene ne cermonine e varrimit te kundershtarit te tij politik, ish-senatorit 100-vjecar nga Karolina e Jugut, ka jave qe i pertyp ne mendje.  Ne menyre te vetvetishme, ato me bejne te mendoj per kryetarin e partise politike se ciles i perkita qe diten e pare te themelimit, dhe se ciles, si shume te tjere, nuk i perkas me.  Nga titiulli i artikullit nuk eshte e veshtire te kuptohet se per cilen parti e kam fjalen.  Edhe aresyeja pse Berisha vendoset ne qender te vorbulles se mendimeve qe me shkaktojne fjalet e Joseph Biden nuk besoj te jete e veshtire per t’u marre me mend.

Sidoqofte, per t’ia bere sa me te qarte lexuesit shkakun e shoqerizimit te mesiperm, po jap me pak fjale nje portret politik te Strom Thurmond. 

Lindur e rritur ne nje nga shtetet me raciste te Sh.B.A.-se, Thurmond ishte i vetmi nga kandidatet presidenciale te shekullit te 20-te qe synonin segregacionin total midis te bardheve dhe zezakeve. Dhe ai arriti te fitoje shumicen e votave ne disa shtete te federates.  Aq ekstremist ishe pozicioni i tij ne vitet ‘50  sa qe shumekush mendonte se nuk do mund te kishte te ardhme ne politiken amerikane.  Por me kalimin e viteve, duke iu pergjigjur ndryshimeve te kohes, aq shume ndryshoi pozicioni i tij, sa qe ne vitin 1983 u radhit nder te paret senatore qe votuan per shpalljen e datlindjes se Martin Luther King si nje nga festat zyrtare te Sh.B.A-se.

Deri ne fund te vitit 2000, ashtu si dikur per Strom Thurmond ne Sh.B.A., shumekush ne Shqiperi mendonte se Berisha nuk do te ndryshonte kurre.  Pakkujt i shkonte ne mendje atehere se Berisha vetem disa muaj me vone do te shpallte fillimin e ri.  Pakkush mendonte atehere se do te vinte dita qe Berisha nuk do te shfrytezonte krizen presidenciale per te shkaktuar zgjedhje te parakohshme.  Pakkush mendonte se Berisha do te ulej ne tavolinen e negociatave me kundershtare qe i kishte anatemuar aq shume dekaden e kaluar si Genc Pollo, Dashamir Shehi, Arben Imami, Prec Zogaj, Gramoz Pashko etj.  Dhe se fundi, pakkujt i kishte shkuar ne mendje se do te vinte dita kur Berisha do te deklaronte publikisht qe Eduard Selami eshte nje nga kandidaturat e PD-se per postin e kryetarit te bashkise se Tiranes.

Ashtu si dikur per ndryshimin e Strom Thurmond ne Sh.B.A., edhe ne Shqiperi ka shume njerez qe jane sot skeptike per thellesine e ndryshimit ne filozofine politike te Berishes.  Dhe une qelloj te jem njeri prej tyre.  Kjo sepse mendoj qe ekziston nje probabilitet jo i vogel qe levizjet e siperpermendura te Berishes, ne vend qe te reflektojne nje ndryshim themelor te brendshem te tij, te jene thjesht levizje taktike ne funksion te llogarive politike te momentit.  Fakti qe kam kete dyshim, nuk do te thote se nuk uroj qe ndryshimi i Berishes te jete real.  Perkundrazi, e uroj dite e nate ate sepse mendoj qe nje Berishe i ndryshuar perben te vetmen alternative reale per nje qeverisje me te mire ne vitin 2005.

Ndryshe nga Nano, i cili e sheh pushtetin si mjet per permbushjen e egos dhe te interesave së vet personale, Berisha e sheh ate si nje mjet qe, po te jete ne dore te tij, do t’i sherbeje permirsimit te qeverisjes se Shqiperise.  Kyci pra ngelet qe filozofia e tij politike te kete ndryshuar ne ate mase sa qe marrja e pushtetit nga Berisha t’i sherbeje me te vertete permirsimit te shumepritur te qeverisjes.

Qe une dhe shume te tjere si une te besojme se Berisha ka ndryshuar me te vertete do duhet qe ai te beje hapa shume me te guximshme dhe me publike se ato qe ka bere deri me sot.  P.sh., ishte pozitive qe Berisha pranoi publikisht se Eduard Selami eshte nje nga kandidaturat e PD-se ne garen bashkiake te Tiranes.  Por permendja e emrit te tij vetem tre muaj para zgjedhjeve te ben te dyshosh se Berisha nuk e ka konsideruar seriozisht kandidaturen e Selamit.  Qe te provoje se realisht e do rikthimin e Selamit, Berishes i duhet te deklaroje shume perpara zgjedhjeve te 2005-es se do te bashkpunoje perseri me te.

Pare nga aspekti i brendshem, efekti pozitiv i rikthimit te Selamit lidhet me faktin se ai ka mbetur ne mendjen e zgjedhesve si nje udheheqes i ekuilibruar, i pakorruptuar, dhe njekohesisht karizmatik.  Shume votues te lekundur mund te votojne per PD-ne, ne qofte se ne menyre të hapur lihet te kuptohet se Eduard Selami nuk do te jete thjesht nje vartes i Berishes por BASHKEUDHEHEQES me te.  

Pare nga aspekti i jashtem, aleatet tane perendimore do të pranoni më mirë dyshen Berisha-Selami ne pushtet, se sa dyelin e pafund per pushtet midis Nanos dhe Metes.  Kontaktet e ngushta te Selamit me diplomate te larte perendimore e sidomos ata amerikane, si dhe orientimi i tij thellesisht perendimor, do te ishin nje garanci per Perendimin se qeverisja e te djathtes nuk do te sillte cekuilibrime te reja ne Ballkanin jug-perendimor.  Ndersa jetesa tejet modeste e Eduard Selamit dhe e Berishes do t’i sherbenin aleateve tane perendimore si nje prove qe ne krye te qeverise shqiptare do te vihej nje dyshe e paperzier ne llumin e korrupsionit ku jane zhytur shumica e politikaneve shqiptare.

Ne nje magnitude me te ulet, por gjithsesi te ndjeshme, do te ndikonte pozitivisht per rritjen e besimit tek Berisha edhe rikthimi i ish-politikaneve te tjere te PD-se.  Por atij do t’i duhet shume pune qe t’i binde ata se PD-ja nuk do te jete me nje parti qe funksionon ne baze te emocioneve dhe dominimit te njeshit, por nje parti qe funksionon ne baze te nje konkurence reale te brendshme te ideve dhe personaliteteve. 

Qe Eduard Selami  dhe ish-politikanet e tjere Demokrate, te kene garancine se ndryshimi i Berishes eshte real, do te duhet qe Berisha te shpalle publikisht nje iniciative per ndryshime ne statutin e partise qe do te sanksiononin shnderrimin e PD-se ne nje parti moderne perendimore. Nje model qe mendoj se do te pranohej nga keta politikane dhe qe do te rikthente edhe shume politikane, anetare, dhe simpatizante te larguar te PD-se eshte modeli i demokracise nga poshte lart. 

Sipas ketij modeli, kandidatet per te gjitha nivelet e pushtetit do duhet te perzgjidhen drejtperdrejt nga anetaret apo elektorati i partise me votim te pergjithshem dhe te fshehte. Zgjedhja e kryetarit dhe e figurave te tjera te rendesishme te partise do duhet te ndjeke te njejten linje me perzgjedhjen e kandidateve elektorale – pra te behet jo nga delegatet, por nga te gjithe anetaret apo simpatizantet e partise me votim te pergjithshem dhe te fshehte.  

Nderkohe, per te eliminuar mundesine e silurimit nga partia, kandidatit per postin e kryetarit qe ze vendin e dyte do duhet t’i garantohet automatikisht posti i nenkryetarit te partise.  Per te theksuar rendesine e njerezeve te zgjedhur me voten e popullit, qendrimet politike do duhet te perpunohen dhe paraqiten nga grupi parlamentar i partise kur partia eshte ne opozite, dhe nga qeveria, ne bashkepunim me grupin parlamentar, kur partia eshte ne pozite.  Nderkohe, roli i strukturave drejtuese te partise do duhet te kufizohet vetem ne organizimin e fushatave zgjedhore dhe ne hartimin e platformes politike te saj.

Nje parti e ndertuar sipas modelit te mesiperm ka gjasa te qeverise me shume me teper pergjegjesi ndaj zgjedhesve se sa mund te qeverise PD-ja e sotme.  Kjo per faktin se politikanet e saj do te kene primar plotesimin e deshirave te elektoratit qe i ka zgjedhur dhe jo ato te njeshit te partise.  Nje model i tille i ndertimit te partise sherben edhe si nje shoshe e mire per te nxjerre jashte gares politikanet e korruptuar apo mediokerr, te cilet mund te mbijetojne ne modelin aktual per aq kohe sa i binden me perulesi te gjithfuqishmit numer nje.

Duke u kthyer atje nga u nisa, tek Strom Thurmond, vlen te theksoj se atij iu deshen dekada te ndryshoje.  Fatkeqsisht, Berisha nuk e ka dritaren e oportunitetit aq te madhe – ne vend te dekadave, ka ne dispozicion vetem nje vit.  Ne qofte se ai do te prese deri tre muaj para zgjedhjeve te 2005-es per te cimentuar ndryshimin e tij, ndoshta do te jete teper vone.  Si per te, ashtu edhe per te gjithe ata qe presin nje qeverisje me te mire.