Retorika e mobilizimit të prapësive

Kryeministri i Shqipërisë  Sali Berisha mund të jetë i pari dhe i fundit  kryeministër  në botën demokratike që  ka festuar dhe  vazhdon  të festojë ditën e  ardhjes së tij në pushtet me 22 mars 1992.  Jo me paratë e veta- me paratë e veta dhe më njerëzit e tij të afërt mund ta festojë sa herë të dojë-por me paratë e taksapaguesve shqiptarë, duke e organizuar  si një festë  tipike të regjimit.

T’i japim Çezarit çfarë i përket Çezarit: 22 marsi i vitit 1992   ka vendin e vet në historinë  e  re të demokracisë  shqiptare  për faktin se në zgjedhjet parlamentare të asaj  date PD  fitoi  për herë të parë dhe të fundit me shumicë të thellë dhe erdhi në pushtet.   Por 22 marsi nuk  është as dita e shpalljes së pluralizmit, as dita e  krijimit të PD-së, as dita e krijimit të shtypit  të lirë,  as dita e  rrëzimit të monumenteve të Enver Hoxhës , as dita e zgjedhjeve të para shumëpartiake në Shqipëri,  madje as dita e rrotacionit politik të pushtetit në kuptimin klasik të fjalës, pasi fitorja e PD-së në 22 mars  1992 erdhi  jo vetëm në kushtet e një renoncimi  të justifikuar  të Partisë Socialiste  të Fatos Nanos nga  beteja  për fitore, por edhe  nëpërmjet një  tranzicioni që  kishte njohur dy qeveri  të njëpasnjëshme ndërpartiake dhe  jashtëpartiake, qeverinë “Bufi”  të stabilitetit ( Qershor 1991-dhjetor 1991) dhe qeverinë teknike të  Vilson Ahmetit ( Dhjetor 1991- prill 1992).

Në  kuptimin e  rëndësisë  historike dhe interesit të gjerë  publik  vlera më e madhe e zgjedhjeve të 22 marsit është se ato ishin shumë më afër standardeve demokratike se sa zgjedhjet që janë zhvilluar në Shqipëri më vonë nga viti 1996 e këndej. Madje mund të themi se ato ishin zgjedhjet  më të lira e me të  ndershme  të  tranzicionit 22 vjeçar. Si të tilla, zgjedhjet e 22 marsit mund të përkujtohen vërtetë me respekt e nderim, por  në këtë  rast ato  nderojnë pikësëpari ata që i organizuan, domethënë qeverinë  “Ahmeti’.  Festimet  e Berishës për këtë datë nuk kanë pasur e nuk kanë këtë qasje, këtë qëllim.

Ai nuk  e lartëson  22 marsin  si datë të zgjedhjeve të lira, pasi  përballë këtij standardi e sheh veten si rrënues dhe jo si ndërtues.   Ai kërkon të evokojë  te kjo  datë  një moment kulmor të karrierës  së tij politike,  duke  dashur ta lexojë e paraqesë fitoren e tij si festë të popullit. Në këtë mënyrë e padit veten si megaloman. Por kjo nuk ka  shumë  rëndësi. Megalomania mund të konsiderohet  një sëmundje e aspektit   burlesk të personalitetit të tij.

Në fakt 22 marsi  i ka pasur  letrat  në rregull për të  lidhur  dorë për dorë në histori  një festë të popullit me një triumf  personal të një njeriu, që ishte kryetari  i PD-së, zoti Berisha.  Populli  në  shumicë kishte  arsye të gëzohej sepse për herë të parë  do të qeverisej nga një elitë e re antikomuniste-demokratike. Mirëpo për ta  prishur këtë lidhje  dhe për ta ulur 22 marsin nga piedestali i një feste të përhershme popullore  mendoi herët, sapo mori votat, vetë  zoti Berisha.

Ai e lexoi fitoren si triumfin  e tij personal , mënjanoi  shumicën e bashkëthemeluesve të orëve të para  dhe  unisme pushtetin e tij arbitrar në rrugën që do ta çonte  pashmangshëm në greminën e vitit 1997. Për ketë shkak  Berisha u godit me disfatë në  zgjedhjet lokale të qershorit 1992,  vetëm tre muaj pas fitores madhështore të 22 marsit. Dhe si për ta shëruar nga çdo iluzion se zgjedhjet  lokale i kishte humbur ngaqë njerëzit  nuk paskëshin  kuptuar politikat  e liberalizimit të çmimeve erdhi referendumi  kushtetues i  nëntorit 1994, të cilin Berisha e humbi  personalisht po aq thellë  sa ç’kishte fituar me shokë në 22 mars 1992.

Mjaftojnë këto dy shembuj për të kuptuar se shumica e zgjedhësve shqiptarë  kanë ikur  herët, kanë ikur që atëherë, kanë ikur pas pak javësh dhe pas pak muajsh nga  22 marsi i Berishës, pasi e patën kuptuan se ai e kishte demagogji   retorikën e shërbimit dhe shërbesave,  se interesi i tij i vetëm madhor ishte  pushteti me çdo çmim.

Pas 20 vjetësh këtë datë  mund ta shohim të gjithë si një film të cilit ia dimë vazhdimin.  Nuk ka nevojë  ta ritregojmë. Unë çuditëm nga një anë  se si kryeministri mendon ta festojë në funksion të zgjedhjeve të vitit të ardhshëm, duke deklaruar  madje se do të  përsërisë në vitin 2013 fitoren e vitit 1992! Politika   e përmban vërtetë elementin e  retorikës  apo optimizmit të kërkuar ,  por me masë dhe në suazën e logjikës elementare. PD me Berishën në krye nuk ka fituar  ndonjëherë pas 22 marsit 1992.  Në zgjedhjet e vitit 2005 shumë faktorë  dhe aktorë u mblodhën rreth  PD-së  në kushtet e degradimit  të pushtetit të Fatis Nanos.

Ata centruan një sipërmarrje  të jashtëzakonshme- rikthimin e  kryetarit të saj në pushtet. Dhe prapëseprapë, po të mos ishte faktori  LSI i Ilir Metës,  PD nuk do t’ja kishte dalë. Momentin më të  lavdishëm Berisha mendoj se  e ka pasur në zgjedhjet e vitit 2009, kur erdhi me një bilanc të pazakontë  arritjesh, me hyrjen e Shqipërisë  në NATO  dhe me iluzionet e një mrekullie të vogël ekonomike që nuk i kishte  ndier apo treguar ende sëmundjet që e brenin nga brenda. Prapëseprapë nuk fitoi. Prapëseprapë  iu desh Ilir Meta dhe kushedi sa kuti  të manipuluara si ajo e Ruzhdijes në Fier apo e Dajçit në Lezhë për të mbajtur pushtetin, duke e ndarë me ata që ishin votuar për ta larguar nga pushteti.

Si do të fitojë atëherë si me 22 mars 1992  në zgjedhjet e vitit 2013,  në përfundim  të një  mandati krize  dhe stanjacioni të gjithanshëm, pa karta politike nepër duar, pa asnjë propozim të ri  politik frymëzues  për vendin, me një  mal dështimesh spektakolare, që fillojmë me  luftën kundër korrupsionit e përfundojnë me  ngrirjen e procesit të integrimit në  BE? Kartat e vjetra  të  këtij kryeministri- antikomunizmi, nacionalizmi, europianizmi dhe antikorrupsioni- nuk japin më pasi janë shpërdoruar e kompromentuar prej tij në aleanca, interesa dhe skema politike të diktuara  nga  nevoja e mbajtjes me çdo kusht të pushtetit. Me sa duket  në oborrin e  Berishës llogarisin  të fitojnë jo me program, por me aritmetikë të thjeshtë. Në këtë rast optimizmi i tyre llogarit  një popull të çalë nga trutë që  voton më shumë për qeverinë kur s’ka se sa kur ka- çfarë nuk më rrezulton se është  populli shqiptar.

Nga ana tjetër nuk të habisin shumë këto lloj lajthitjesh  që janë  karakteristike e drejtuesve  të tipit shelbues, të shkëputur plotësisht nga realiteti dhe populli i tyre.  Ata  ndoshta  kanë fatkeqësinë të besojnë deri në fund  në deliret e tyre. Ndoshta duan të mbajnë me shpresë  dhe gajret militantët  e thjeshtë. Dhe njëri tjetrin. Mund  të jetë kështu. E keqja  e madhe retorikës së fryrë  pa  pa asnjë bazë, si kjo  e Berishës,  qëndron në faktin se ajo mobilizon prapësitë e reja, abuzimet e reja, shkeljet  e reja dhe përfitimet  e reja  të  zyrtarëve të korruptuar apo edhe  të atyre që  janë në tundimin për tu korruptuar.  Duke besuar se  Shefi do ta gjejë  në minutën e fundit zgjidhjen  magjike, këta nuk kanë të  ndalur  t’i bien me top. Shefi i inkurajon, ndërkohë që është votuar pikërisht për t’i ndalur. Qoftë edhe duke u larguar bashkë me ta nga pushteti.

Shekulli