16 mars 1978, dita kur Andreotti u bë Njeri

Massimo Franco sjell në “Corriere della Sera” një episod nga ngjarja madhore e Italisë së pasluftës – rrëmbimi i presidentit të Demokracisë Kristiane, Aldo Moro.

Ngjarje që shenjoi një epokë traumatike të Italisë së polemikave ideologjike, ndarjeve të shumëfishta, e sfilitur në përpjekjen e vet për ta sintetizuar të gjithë energjinë politike dhe ekonomike në hullitë e stabilitetit të Republikës së Parë. Ky është edhe shteti italian i asaj kohe – një manovër kolosale strategjike për të unifikuar një vend nën ombrellën republikane, duke kapërcyer ndasi dhe pajtuar interesa.

Aldo Moro vjen në këtë kuadër si një figurë e spikatur, që pranoi të vinte në jetë, me Fazën e Tretë, të ashtuquajturin Kompromis i Madh Historik, i propozuar nga Enrico Berlinguer më 1973. Jemi përpara një ngjarjeje madhore për lëvizjen komuniste në tërësi, që përfaqëson në thelb një akt subversioni ndaj kontrollit të Bashkimit Sovjektik ndaj saj në kontinent.

Megjithatë, episodi i sjellë në “Corriere”, nuk ka shumë lidhje me kontekstin ideologjik që prodhoi rrëmbimin dhe mandej ekzekutimin e Aldo Moros, por me aspektet personale të përjetimit të kësaj ngjarjeje. Andreotti ishte kryeministër i qeverisë Unitetit Kombëar, por ai kishte qenë kundër integrimit me komunistët në ekzekutiv. Arsyet ishin ideologjike dhe praktike, por këto kundërshti si dhe sjellja e tij në seancën plenare të 16 marsit, do të shenjonin perceptimin mbi këtë figurë unikale të xhunglës politike italiane.

I ftohtë, i akullt, i padepërtueshëm, Andreotti u shfaq në sallë dy orë e gjysmë me vonesë dhe mbajti një fjalim. Me të njëjtin ton do të shprehej më vonë ai për Aldo Moron, duke konfirmuar se shprehja e opinioneve, apo vlerësimeve reale në politikë, është diçka që duhet shmangur me kujdes. Për të ruajtur persepektivën dhe lirinë strategjike të prononcimit. Megjithatë, dëshmitë flasin për një Andreotti krejt tjetër në atë ditë marsi që ishte më e vështira e jetës së tij publike. Shoku i jashtëzakonshëm i pësuar nga akti i rrëmbimit, shpjegon vonesën e tij të interpretuar krejt ndryshe. Pas perdes publike, në ato dy orë, dëshmitarët panë një anë tjetër të mitikut të politikës italiane, që u kap në befasi paralizuese nga iracionaliteti i Brigadave të Kuqe.

Ishte njeriu më i pushtetshëm në Itali në atë 1978, që i ulur në studion e tij në Pallatin Chigi, u informua për masakrën në rrugën “Fani”. Dhe vetëkontrolli i tij mitik, i kafshës gjakftohtë, i kthjellët, cinik, u deformua

shkruan Franco.

Të vjella të dhunshme. Nuk qau. Jo vetëm pse lotët ishin shumë pak andreotianë. Përballë të jashtëzakonshmes që kishte ndodhur, ekuilibri i tij proverbial, u lëshua. U thye më dysh, i ra të fikët. Sikur fiziku i tij të refuzonte t’i bindej atij truri kompjuterik që edhe në atë mëngjes të 16 marsit ndoshta provonte t’i sugjeronte të qëndronte u ftohtë dhe me gjak të ftohtë. Por në atë rast Andreotti nuk ia doli t’i bindej

vijon Franco.

Shkuan e morën në shtëpinë e vet, e shoqja i dha këmishë dhe kravatë të re, pasi të tjerat ishin bërë pis. Një situatë që nuk ka të ngjarë të imagjinohet se i ndodh një entiteti si Andreotti. Mjeku tha se kishte pësuar një kolaps si pasojë e shokut nervor. Një krizë e rëndë në krye të shtetit, në Mendjen kryesore të Italisë së atyre viteve, e cila megjithatë nuk e dëshmoi këtë gje dhe as e pa.

Në parlament, "l’onorevole Andreotti" u shfaq si përherë: monoton, i akullt, i padepërtueshëm. Ndonëse pak pasi Moro u rrëmbye, ai kishte mbledhur familjen dhe u kishte komunikuar se në rast të ngjashëm rrëmbimi, nuk duhet të bënin pakte me terroristët. Të gjitha mbeten në dramën e tij personale, larg syve të një Italie të tërë që e ktheu në sport kryesor akuzën dhe stigmatizimin e tij që u bë edhe ai proverbial, aq sa çdo gjë që nuk shkonte me të Mirën, shpjegohej me emrin e tij.

E di Francesco, vuaj shumë. Dhe vuaj akoma më shumë, sepse nuk besojnë se vuaj

iu rrëfye Cossigas, një tjetër personazh që u traumatizua rëndë nga ajo ngjarje. I mbetur edhe ai në perceptimin e përgjithshëm si qelbësira e shkëlqyer e Italisë politike.

Episodi zbulon anën njerëzore të Andreottit, anën njerëzore emocionale, atë që Italia nuk e pa kurrë dhe mu për këtë arsye e përçmoi si jonjerëzor. Ai zbulon edhe një aspekt kurioz të psikologjisë së ish-kryeministrit italian, që ndoshta volli dhe pësoi shok nga një fakt i padukshëm dhe i pahetueshëm që është paaftësia e një mendjeje aq racionalizuese si ajo e tij, për t'u përballur me një akt aq jologjik dhe aq iracional në planin politik.

Ndoshta truri në ato momente percepton një realitet tjetër, një gjendje të pamenaxhueshme me fjalën, durimin, heshtjen dhe arsyetimin, që ishin armët e tij kryesore. Beteja u zhvendos në rrugë, kundërshtarët ishin pa fytyrë. Dhuna ishte kaq intensive në kinematografinë e vet, saqë pështjellon paradigmat e logjikës që ndjen se ka hyrë në mjedisin e kaosit. E vemja që mbeti ishte riafirmimi i një imazhi të ngulitur aq gjatë dhe aq thellë, që mbeti kartela e tij publike.