Turqia

Tmerri pas grushtit të sh tetit të dështuar në Turqi ngre dilemën qenësore: A do të vazhdojë Presidenti Recep Tayyip Erdogan të zbatojë politikën e autoritarizmit, mbase me përshkallëzim hakmarrës, apo do t’ua shtrijë dorën kundërshtarëve dhe të mundohet të ndërtojë ura për të mirën e shoqërisë turke?

Ende mbetet të shihet, por e kaluara e afërt na tregon prej shembujve historikë se sfidat serioze ndaj krerëve autoritarë dhe gjysmautoritarë çojnë drejt ashpërsimit të sjelljes së regjimit dhe se nuk sjellin qasje më të moderuar.

Tentativa për grushtin e shtetit ndodhi të premten në darkë. Që nga mbrëmja e së dielës, një listë me emrat e 73 gazetarëve të arrestuar u bë publike nga një profil pro-qeveritar në mediat sociale. Emri im ishte në krye të kësaj liste. Brenda tri ditëve, 20 portale u mbyllën dhe u anulluan liçencat e 24 gazetave dhe radiove. U bastisën zyrat e gazetës “Meydan” dhe dy kryeredaktorët e kësaj gazete u ndaluan. (Ata u liruan 24 orë më vonë). Dje gazetari, Orhan Kemal Xhengiz, emri i të cilit ishte gjithashtu në këtë listë, u arrestua në aeroport bashkë me bashkëshorten e tij.

E detyruar nga ngjarjet e fundit në Gjermani, kancelarja Angela Merkel doli në një konferencë për shtyp,  për të ndarë me publikun shqetësimin për sulmet e fundit në Wuerzburg dhe Ansbach, të cilat sipas saj janë vepër e “terrorizmit islamik". “Janë akte që janë kryer në vende ku mund të ndodhet gjithkush prej nesh”-tha Merkel, duke mos përjashtuar mundësinë e përfshirjes së ushtrisë federale në sigurinë e brendshme të Gjermanisë.

Ambasadori turk në Shqipëri, Hydajet Bajraktar i ka dhënë një imtervistë gazetës “Shekulli”, përmes së cilës sqaron pozicionin e Ankarasë zyrtare për grushtin e shtetit të 16 korrikut. Ai ka deklaruar se Turiqa pret bashkëpunim nga të gjitha vendet dhe ka marrë mbështetje nga të gjithë anëtarët e NATO-s. Bajraktar shton se “është gabim që t’i faturohet cdo gjë që ndodhi ushtrisë”, duke theksuar rolin që qeveria turke i jep organizatës FETO, të themeluar nga Fetullah Gulen.

Sot mediat kryesore në Europë njoftojnë se qeveria turke, në krye të së cilës de facto është presidenti Reccep Tayyip Erdogan, ka mbyllur 130 organizata mediatike, mes të cilave televizione, gazeta, shtëpi botuese. Është një hap i fundit i radhës në atë që po ndodh në Turqi pas tentativës së dështuar për grusht shteti më 15 korrik. Një grusht i formuluar zyrtarisht si i tillë pas të cilit Erdogan ka arritur të imponojë një tërmet shtetëror, institucional e njerëzor me magnitudë të lartë: nga 6000 të arrestuar, 2745 janë gjyqtarë.

Ambasada turke në Kosovë ka kërkuar nga autoritetet e Kosovës arrestimin e gazetarit Berat Buzhala për një status satirik në Facebook. Lajmi është njoftuar edhe nga vetë gazetari, i cili ka përcjellë edhe një reagim të posaçëm. Ngjan një kërkesë krejt absurde nga një shtet që nuk po di ku janë kufijtë e vet. Pa mohuar se kjo qasje është një provë force kundër gulenistëve shqiptarë që sipas Ankarasë zyrtare janë të shumtë. Pra është një kërkesë që favorizohet, pse jo nxitet edhe nga bota shqiptare.  E gjitha në kurriz dhe si faturë e lirisë së shtypit. 

Pas ngjarjeve të 15 korrikut në Turqi nga shumë analistë, gazetarë dhe njerëz të politikës u ngritën dyshime për grushtin e shtetit dhe u përforcua bindja se tentativa ishte një skenar i organizuar nga vetë Erdogan. Një ushtarak mund ta lexojë situatën më në detaje nisur nga dinamika e ngjarjeve. Por edhe në këtë rast pikëpyetjet mbeten të shumta. Ish-atashehu ushtarak në Republikën e Turqisë në vitet 1993-2001 Hajro Limaj thotë për gazetën Shekulli se edhe pse ka Kaluar një javë nga minipuçi ushtarak në Turqi dhe shumë gjëra janë në errësirë, të paqartësuara.

Grushti i shtetit në Turqi po ravijëzohet qartë si sebepi i shkatërrimit final të asaj që mund të quhej shpresa e një demokracie në këtë vend. Ndonëse janë çështje që i përkasin autoriteteve turke, legjitime si të tilla, disa akte të fundit, shoqëruar me deklaratat e presidentit Reçep Tayyip Erdogan, kanë krijuar jo pak pështjellim.

"Turqia nuk ka vend në BE". Kështu deklaroi  për gazetën gjermane Frankfurter Allgemeine Zeitung, ish kryeministri francez Alain Juppe (Alen Zhype)  dhe kandidat për kryetar i Partisë Republikane  në Francë. "Sipas mendimit tim ne duhet t’i japm fund procesit të zgjerimit të BE-së”, ka thënë Alain Juppe, duke shtuar se "BE-ja është dobësuar deri në këtë pikë, ku është shumë e rrezikshme t’i bashkohet një në këtë moment një vend i madh si Turqia. "

Presidenti turk, Reccep Tayyip Erodgan ka deklaruar në një intervistë për “Al Jazeera” se dy pilotët që rrëzuan avionin ushtarak rus, pak muaj më parë, mund të kenë lidhje me grushtin e shtetit. Ata po mbahen të arrestuar dhe po pyeten për lidhje me gulenistët. Sipas Erdogan pas lëvzjes së Gulen ka edhe shtete të tjera, apo edhe “një tjetë rmendje superiore”, çka lë shumë vend për diksutime. I pyetur për lirinë e shtyptit, ai tha se nuk beson se liria e shtypit duhet përdorur si armë.