Shqiptarët kanë nevojë për Europën

Lidhur me atë që unë, duke e kritikuar, e mbroj Ballkanin, është e vërtetë. Është kthyer në njëfarë mode sot ndjesia e turpit ndaj përkatësive ballkanike. Madje popuj të tërë kërkojnë t’i ikin gadishullit. Duket sikur thonë: na quani si të doni, evropianë juglindorë, euro-mesdhetarë, post-evropianë, veç ballkanas jo.

Unë nuk i gjykoj për keq. Për vete nuk ndiej ndonjë turp që jam ballkanas. As krenari, natyrisht. Dihet se ky është gadishulli më problematik i kontinentit. Siç dihet, që është ndër më të pasurit në kujtime, në mençuri dhe në marrëzi. Ndërkaq kjo është pjesa që na përket nga bota, dhe ne jemi të detyruar, nga vetvetja në radhë të parë, por edhe nga ju, të gjejmë rrugën e vetme që na lejohet, atë të bashkëjetesës.

Harmonia mes popujve të gadishullit nuk kërkon ndonjë filozofi për t’u arsyetuar. Është thjesht një gjendje që çon te jeta dhe jo e kundërta e saj. Më lejoni të përsëris idenë se kjo harmoni (alias jetë) varet nga gjithë ballkanasit. Ndërkaq, janë tre popuj që lozin rolin kryesor në vendosjen e saj : grekët, shqiptarët dhe serbët. Të tre të vështirë, të tre të rëndësishëm, për mirë ose për keq.

Nismëtimi i projektit të pajtimit në gadishull nuk mund të vihet në lëvizje në qoftë se në ndërgjegjen e tyre nuk bëhet zotëruese ideja se asnjeri prej këtyre tre popujve nuk i merr leje tjetrit për të jetuar. Po nuk u kuptua kjo, nuk mund të kuptohet e s’mund të shpjegohet asgjë. Ndërkaq, atmosfera në gadishull është ende larg nga një emancipim i tillë. S’ka shumë kohë, ish ministri i jashtëm i një vendi ballkanik, bëri betimin publik se vendimi i njohjes, domethënë e drejta për jetë normale e gjysmës së kombit fqinj shqiptar, nuk mund të kalonte në OKB veçse sipër kufomës së tij ! Çdo koment do të ishte i tepërt. Këtij ministri mund t’i thuhej vetëm një frazë : si shumë rëndësi i jepni kufomës tuaj, zotëri !

Gadishulli s’ka nevojë për epope të rreme kufomash. Koha është për tjetër epope. Sipas një koncepti të njohur, brenda kohës ka herë pas here një kohë të veçantë, me mundësi të pazakonshme. Veç ajo ka një tipar: nuk zgjat shumë. Thënë ndryshe, në qoftë se nuk e kap, ikën, dhe atëherë duhet pritur rishfaqja e saj.

Më pëlqen të besoj se për gadishullin tonë ka mbërritur një kohë e tillë. Në bashkëbisedimin tonë ne s’bëmë gjë tjetër veçse vërtetuam se jemi nën ndikimin e saj. Shumë njerëz mund të thonë : përse gjithë ky preokupim për ndërballkanizimin, për Evropën, për orientimin evropian ? Ne kemi kaq probleme të ngutshme, të përditshme, dramatike.

I kuptoj fare mirë këta njerëz. Shqipëria ka probleme të rënda e serioze. Probleme të demokracisë, të pavarësisë së institucioneve, të drejtësisë, të korrupsionit, të votës së lirë, pa folur pastaj për varfërinë e gjer te masakra e mjedisit. Ndërkaq jam i bindur se asnjëherë, për asnjë çast kjo çështje që biseduam nuk anashkalon problemet e mësipërme. Përkundrazi, i prek të gjitha, jep alarmin për to, kërkon zgjidhje edhe më të ngutshme për secilën prej tyre.

Shpesh është bërë zakon të thuhet se popujt i zgjidhin vetë problemet e veta. Tingëllon korrekte, madje bukur, por nuk mendoj se është në çdo rast e vërtetë. Ja për shembull, s’di ndonjë popull që ta ketë rrëzuar vetë fashizmin , aq më pak komunizmin, pa një ndërthurje rrethanash globale.

Ne kemi nevojë për ju. Kemi patur nevojë për ju gjatë gjithë shekullit, por kjo nuk u bë e mundur. Gjatë viteve të komunizmit, Shqipëria bënte sikur shkëputej nga kampi sovjetik, por në thelb kjo nuk ishte veçse një teatër i dyanshëm. Një pakt i fshehtë, më shumë i nënkuptuar se i shprehur vazhdonte midis dy palëve. Thelbi i paktit ishte : hidhni shkelma sa të doni, ne do t’ju mbrojmë, veç me Perëndimin mos u afroni ! Veç me Evropën, kurrë !

Sot pikërisht Evropa është më e domosdoshme se asnjëherë për ne. Ndërkaq Shqipërisë i duhet të luftojë përpjekjet për ndryshimin e orientimit evropian, që shfaqen sot, si rrezik madhor në jetën e saj.

Ndodh që arsyet për domosdoshmërinë e Evropës të mos formulohen gjithmonë me qartësinë e duhur. Ndaj unë do të doja të përsëritja fjalët : ne kemi nevojë për ju. E meqenëse gjatë bashkëbisedimit tonë ju cituat një poet, ma bëtë edhe mua më të lehtë parafrazimin befasues të një poeti, që thotë se ka raste kur dashuria shfaqet si një nga format më të larta të arsyes.

Marrë nga një “intervistë” dhënë ambasadorit të BE-së, Ettore Sequi