Në mes të etheve fetare që kanë kapluar globin, Hawking flet për origjinën e Universit: Nuk i është dashur “forca” e Zotit!
Për t’u krijuar, Universit tonë nuk i është dashur kurrfarë “force tjetër e madhe”, ka thënë kozmologu i njohur Stephen Hawking duke nënkuptuar këtu Zotin, në një kumtesë të mbajtur në Institutin Teknologjik të Kalifornisë me titull “Origjina e Universit”.
Hawking i konsideruar një prej mendjeve të gjalla më brilante në Tokë, vërejti se ka shumë njerëz që kërkojnë zgjidhje hyjnore për teorinë e fizikanëve dhe madje u shpreh me humor: “Çfarë ka bërë Zoti para se të krijonte Universin? A mos ka qenë duke përgatitur Ferrin për njerëzit që bëjnë kësi pyetjesh?”
Duke përjashtuar debatin historik fetar për krijimin e Gjithësisë, Hawking bëri një pasqyrë të shpejtë të teorive shkencore dhe të hipotezave të kozmosit, përfshirë dhe teorinë e Fred Howl-it e Thomas Gold-it mbi stabilitetin e materies. Sipas kësaj hipoteze, nuk ka fillim e mbarim, e galaktikat lindin nga materiet e krijuara spontanisht, siç i referohet Koha Ditore.
Hawking pastaj diskutoi me pjesëmarrësit rreth teorisë së Shpërthimit të Madh. Sipas tij “Koha ka filluar në çastin e singularitetit dhe kjo me siguri ka ndodhur vetëm një here” Hawking tha se mosha e Universit, që besohet të jetë 13,8 miliardë vjet, korrespondon me këtë model. Në mbyllje ai ka folur edhe për “M-teorinë” sipas së cilës supozohet se universet krijohen nga askush.
k.c.
Comments
PYJET DHE PYLLTARIA NE
<p> </p><h1>PYJET DHE PYLLTARIA NE BOTE</h1><p> </p><p><strong><em>"The world is dangerous not because of those who do harm<br />but because of those who look at it without doing anything." -Albert Einstein</em></strong></p><p> </p><p><strong><u>Pyjet dhe Pylltaria</u>.</strong></p><p> </p><p>Në gjithë rruzullin tokësor janë 4,1 miliard ha pyjeNga sipërfaqja e përgjithshme e planetit tonë (Tokës) prej 51 miliard ha, 74 % mbulohet nga uji (oqeanet, detet, liqenet, lumenjt) kuse 26 % është tokë e that që përbën 13,18 miliard ha. Dhe 31 % e kësajë toke të thatë mbulohet nga pyjet, d.m.th afro 8 % e sipërfaqes së tokës së planetit. Po të zbriten këtu pyjet e ulëta (shkurre) të rritura në kufijt e kënetave dhe të tundrës, në shkretëtira dhe gjysëmshkretëtira, mbeten vetëm 5 % pyje të lartë. Per rreth 6,3 miliard popullsi I bie 0,6 ha pyll per capita. Per rreth 6,3 miliard popullsi I bie 0,6 ha pyll per capita. Ky është një thesar madhështor i tokës për njerëzimin.</p><p> </p><p style="margin-left:.5in;"><strong>I. </strong><strong>Druret me te vjeter ne bote. </strong></p><p> </p><p>1. Haloret-Pisha bristlekone ( Pinus longaeva) ne Nevada (USA): 4,844 vjeçare;</p><p>2. Alercia (Fitzroya cupresoides): 3,622 vjeçare;</p><p>3. Sekuoja gjigande (Sequoia giganteum): 3,266 vjeçare;</p><p>4. Tisi (Taxus bacccata) : 3,000 vjeçar;</p><p>5. Cedri i kuq ose Tuja ( Thuja plicata): 2,500 vjeçare;</p><p>6. Fiku (Ficus religiosa): 2,293 vjeçar ( ne Sri-Lanka);</p><p> </p><h2>II: Druret me te gjate</h2><p> </p><p style="margin-left:.25in;">1. Sekuoja gjithnjeegjelber (Sequoja sempervirens-USA): 113 m;</p><p> </p><p><strong>III: Druret me te medhenj (ne volum):</strong></p><p> </p><p style="margin-left:.25in;">1. Sekuoja gjithenjeegjelber (Sequojadendron giganteum): 1,489 m3;</p><p style="margin-left:.25in;">2. “ e kuqe (Sequoja sempervirens): 1,045 m3;</p><p style="margin-left:.25in;">3. Tuja (Thuja plicata): 500 m3;</p><p> </p><p> </p><p>- Druri i cili mban rekordin e trashegimise ne bote eshte Baobabi ne Tanganike (Afrike), me perimeter trungu 47 m, lartesi 22 metra dhe perimeter te kurores 145 metra, ka moshe afro 300 vjeçare.</p><p>- Ne toke ekzistojne 4 oqeane dhe 56 detra, qe se bashku zene plot 71 % te sipeerfaqes se se pergj. te Tokes. (316 mln km<sup>2</sup>). Ujedhesa me e madhe eshte Atlantiku verior-me 2.6 mln km<sup>2</sup>.</p><p>- Malet me te larta ne Ballakan jane malet e Shqiperise, qe kan 13-maja, me mbi 2,500 m lartesi dhe 2,240 km<sup>2</sup>, maja me elarte ne bote eshte ajo e Everestit ne Nepal, 8882 m.</p><p> </p><p>- Shpyllezimi ne Amazona (Amerika Latine/Jugut): 4, 5 milion ha/vit dhe ne vendin e dyte Afrika me 0,4 milion ha/vit;</p><p><strong>-------------------------------------------------------------------------------------------------------</strong></p><p> </p><p><strong>Kafshet humbasin busullen, ja drejtimet e reja te natyres</strong></p><p> </p><p>Ne nje bote qe ndryshon nuk eshte e thjeshte te mbahet busulla. Dhe mekanizmi delikat qe drejton kafshet ne migrim ndonjehere gabon. Fenomene natyrore, (fusha magnetike e tokes qe ndryshon), artificiale, (drita e qyteteve naten) dhe te perziere (ndryshimi klimaterik) bejne te ndryshojne rrotat e zogjve, amfibeve, mamifereve dhe insekteve. Pikerisht ne lidhje me Orientimin e Veshtire flet “Science” ne nje dosier mbi migrimin. “Perspektiva per nje bote qe ndryshon”, eshte titulli i nje studimi te biologes Hanna Kokko ne Universitetin e Helsinkit. “Disa pilivesa jane vezhguar ndersa kalonin pergjate nje rruge te asfaltuar, si te ishte rrjedha e nje lumi. Sistemi i tyre i lundrimit perballet me driten e polarizuar qe normalisht krijon idene e nje pasqyre uji, por mund t’i coje pilivesat drejt substancave vajore”. Busulla e brendshme qe orienton speciet migratore kur te nisen dhe cfare drejtimi te marrin eshte nje prej mekanizmave me misterioze te botes se kafsheve. “Por nje gje eshte e sigurt, – shpjegon Thomas Alerstam nga Universiteti i Lund ne Zvicer, – behet fjale per nje prej mekanizmave me fleksibel nga kendveshtrimi i evolucionit”. Nese ndryshojne kushtet, zogjte dhe amfibet arrijne me lehtesi te pershtatin drejtimin e tyre. Ngrohja e klimes eshte shembulli me tipik. Disa specie qe jetojne ne brigjet e Evropes veriore nisnin te ngriheshin ne fluturim qe ne masat e para te te ftohtit. Duke u vonuar shume do te rrezikonin te mos mundnin me te gjuanin ne ujerat e ngrire. Tashme situata ka ndryshuar paksa: disa ekzmplare nisen, te tjere qendrojne. Dhe ne kthim, nese dimri nuk ka qene shume i ashper, ata qe kane mbetur jane gjendur ne kushte me te mira. Nuk kane humbur energji gjate udhetimit dhe eshte ne kohe te zoteroje vendet me te mira. Nese stina e ftohte merr fund me heret, lulet celin dhe insektet nisin te shfaqen me pare, edhe zogjte migratore mesojne te kthehen me heret nga vendet ku kane shtegtuar. Enti anglez i kerkimeve “Scottish Natural Heritage” ka matur me durim disa nga ritmet e reja te natyres, duke vene ne dukje se ne krahasim me 30 vjet me pare, zogjte shtegtare kthehen ne pranvere 4 dite me pare. Disa specie kane vendosur te qendrojne ne qytet e medha per te marre nxehtesi dhe ushqim te mjaftueshem. Por jo gjithmone ambientet me njerez jane te pershtatshem per te gjitha llojet e specieve. Ndricimi urban gjate nates dhe vetratat e pallateve te medha qe reflektojne diellin gjate dites jane ne gjendje te krijojne pasqyrime qe i cojne fluturuesit drejt perplasjes me gradacelat. Ka ndodhur ne disa raste edhe ne qytetet italiane, por te paret qe e vune re kete fenomen ishin amerikanet qe ne vitin 1887, fale Statujes se Lirise. Dhe ne tetor te vitit te shkuar, pikerisht Nju Jorku njoftoi iniciativen “Lights out iniciative”: nje ftese per te reduktuar ndricimin e ndertesave te medha, per te mos ngaterruar drejtimin e migratoreve. Shtegtaret me te medhenj megjithate mbeten njerezit dhe ka specie (sidomos bimore) qe kane vendosur te perfitojne. Ran Nathan, biolog ne universitetin hebraik te Jeruzalemit, ka llogaritur se fara e nje bime, duke iu referuar ekskluzivisht korrenteve ajrore ose ujore, pershkon mesatarisht 50 metra. Vetem nje here ne cdo 10 vjet ka mundesine te realizoje nje trajektore prej 415 kilometrash. Por duke kaluar me anije, apo avione, speciet bimore kane realizuar migrime te paimagjinueshme ne te 5 kontinentet.</p><p> </p><p>Farerat</p><p>Nese do te ishte per eren dhe ujin, farerat e bimeve pershkojne distanca shume te vogla. Por sot, anijet dhe avionet cojne lloje te panjohura ne te gjithe boten.</p><p> Pilivesat</p><p>Jane mesuar te ndjekin driten e polarizuar, si ne rrjedhen e ujit, por shpesh ngaterrohen dhe ndjekin asfaltin sikur te ishte rrjedha e nje lumi.</p><p> </p><p>Shtegetaret</p><p>Fusha magnetike e tokes eshte e ndryshueshme. Shtegtaret e evitojne gabimin, duke e orientuar busullen e tyre ne driten e polarizuar te mengjesit dhe mbremjes.</p><p> </p><p>Studimi</p><p>Ne krahasim me 30 vjet me pare, zogjte shtegtare kthehen ne pranvere 4 dite me pare</p><p> </p><p>Shtegetaret</p><p>Per shkak te ngrohjes klimaterike ne krahasim me 30 vjet me pare, tek shtegtaret migrimi dhe leshimi i vezeve ndodh me perpara</p><p> </p><p>Rosat</p><p>Ishin mesuar te leviznin nga pjesa veriore drejt vendeve me klime me te nxehte. Sot ngrohja globale u jep mundesine te qendrojne ne shtepi</p><p> </p><p>Fluturat</p><p>Shume prej tyre nisen nga Magrebi ne drejtim te Evropes. Ne Britanine e Madhe eshte vene re se kthimi i “Ammiraglia rosa”, eshte afruar disa dite</p><p> </p><p>Dallendyshet</p><p>Shkretetira e Saharase avancon. Dallendyshet shpesh nuk arrijne ta perballojne kete ndryshim dhe shpesh ngordhin ne mes te rruges</p><p> </p><p> </p><p>********************</p><p> </p>
Ky qenka lodhur shume per
<p>Ky qenka lodhur shume per kete teorine por nuk paska marre mundimin te lexoje qofte edhe nje liber fetar, ndoshta edhe sa per te thene. Une por marr Kuranin per shembull ku Zoti thekson para 1 400 vitesh se "eshte i perhershem dhe nuk ka nje fillim apo lindje" a nuk perpiqet te thote edhe kete ky fytyra me kete teorine e famshme? Shendet!</p>
Njerezit kane mbi 100,000
<p>Njerezit kane mbi 100,000 vite qe ecin mbi toke, vetem para 1,400 vitesh u kujtua zoti me mbajt konference per shtyp?</p>
k.c. te respektoj per disa
<p>k.c. te respektoj per disa nga idete dhe per menyren se si i shpreh, por te lutem, lajmi ne rastin tone eshte vetem mbeshtetja qe Hawking i ben M-Theory, te tjerat jane lajme te vjetra, prej 10 vjetesh (shih Stephen Hawking-A brief history of time, perkthyer ne shqip nga Y. Popa). </p><p>P.S. Fred Hoyle</p>
I dashur Sphynx, Jam shumë
<p>I dashur Sphynx,</p><p>Jam shumë dakort, por ndoshta lajmi qendron tek ri-deklarimi i freskët sesa tek përmbajtja. </p><p>Plus që për shumë njerëz, është si ta kenë dëgjuar për herë të parë :)</p><p>k.c.</p>
Asnjeri nuk di gje. Njeriu
<p>Asnjeri nuk di gje. Njeriu eshte shume i vogel, i parendesishem dhe i pazhvilluar per te kuptuar origjinen e universit dhe jetes ne Toke. Per keto çeshtje as vete shkencetaret nuk bien dakort. Per te mos folur per fetaret dhe librat e tyre gjoja te shenjte. Tani flitet edhe per multiverse, shume universe, ku çdo njeri ka nje ose disa kopje te tij. Pra jane pune shume te koklavitura te cilave njeriu, nuk do tu jape zgjidhje asnjehere. Askush psh nuk e di se nga shpertheu para 13, 7 miliarde vjetesh i ashtuquajturi Bing Bang nga i cili u krijuan 200 mije galaksi ne secilen prej te cilave ka nga 100 mije sisteme diellore. Etj. etj. </p>
Ky Stephen Hawking nga
<p>Ky Stephen Hawking nga astrofizikant gjysem budalla, tani kerkon te bej edhe profetin, e te na tregoje se kush e ka krijuar universin. Po kete cyrykun kush e ka krijuar nese jo Zoti? Toni Blairi apo mbretnesha e Anglise? (deleted)!</p>
Add new comment