Intervista/Erjon Veliaj, nga shkolla drejt emigrimit dhe arsimimi jashtë. Angazhimi publik dhe njohja me Edi Ramën. "Në PS më mirëpritën Gramoz Ruçi dhe Fatmir Xhafa. Ftoj Halim Kosovën për debat”

Zoti Veliaj mirëmbrëma dhe mire se keni ardhur. Intervista e sotme është e ndryshme nga intervistat e stilit të zakonshëm që unë zakonisht zhvilloj në këtë studio me pyetje përgjigje intensive. Një intervistë profil jete. Pra një intervistë që nuk mbështetet mbi pyetjet e ashpra, por një intervistë mbi rrëfimin e vet personazhit, pra të ftuarit, i cili tregon vet jetën dhe karrierën. Por nuk është një intervistë që fokusohet te programi për të cilën të dy kandidatët do vijnë në studio besoj në javën e dytë të muajit qershor.

Në fakt të rrëfesh jetën dhe karrierën në mes të një fushate duket pak si befasuese, pak e çuditshme, varet edhe nga çfarë ke për të rrëfyer. Nuk e di se si është jeta e juaj. Je vetëm 36 vjeç, duket sikur njeriu është shumë i ri për të rrëfyer jetën e tij.

Jam në fakt shumë i ri dhe shpresoj që pjesa më e mirë është ende për të ardhur dhe të ketë më shumë gjera…

Dhe njeriu shpreson që gjithmonë më e mira të jetë duke ardhur se ndryshe do të thotë kesh humbur kuptimin e jetës…

Unë ndjehem shumë mirë. Njeriu nuk e zgjedh dot jetën e vetë, sigurisht merr disa vendime, por disa gjera ndodhin jashtë kontrollit tënd. Besoj që është e rëndësishme që secili prej nesh të dali më i mirë nga çdo rrethanë e jetës së vet dhe jam përpjekur që në jetën time edhe momentet e dobëta ti kthejë në një forcë dhe të eci përpara, pa e kthyer shumë kokën pas.

Megjithatë kam përshtypjen zoti Veliaj që gjithmonë ka një moment të rëndësishëm në jetën e njeriut. Në rastin tuaj momenti më i rëndësishëm është vendimi për të kandiduar për Bashkinë e Tiranë. Të jesh kandidat, për sa kohë që ju keni dhe një konkurrent përballë. Në fakt ka dhe disa konkurrent të tjerë, por unë fokusohem tek ata përfaqësuesit e forcave më të mëdha politike. Pra të konkurrosh për të qenë dy –tre njerëzit më të rëndësishëm politikë në këtë vend. Gjithmonë në këto momente kur njeriu ka një vendim të tillë të rëndësishëm në jetë, gjithmonë kthen kokën për të parë nga ka ardhur, kush ka qenë, çfarë ka bërë në jetë dhe sa po themi e ka justifikuar, ose sa përputhen ëndrrat që ai ka pasur me atë që ka aktualisht. A e keni bërë këtë bilanc të jetës tuaj? A keni pasur qetësinë që ta bëni këtë bilanc?

Kam pas, jo gjithmonë qetësinë. Ndonjëherë duket si një film që shkon me shpejtësi të madhe, ku duhet të shtypës pauzën dhe të reflektosh pak. Kam pasur në fakt. Unë besoj që ajo shprehja “ne jemi ajo që hamë” në fakt ne jemi ajo që jetojmë. Jemi vendimet që marrim në jetën tonë, jemi ata që përcaktojnë kthesa të ndryshme, të fuqishme, të forta, momente dobësie, momente rrëzimi. Dhe unë besoj që në fakt kam pasur disa momente të jetës time që më kanë bërë të reflektoj këto ditë. Unë jam rritur këtu në Tiranë…

Ju keni lindur në Tiranë…

Kam lindur në Tiranë, në fakt jam rritur te zona e shkollës “Mihal Grameno”. Atëherë ka qenë ngjitur me shkollën “Mihal Grameno” një pallat, pallatet na atë kohë bëheshibn kryesisht me punë vullnetare..

Kryesisht ishin me punë vullnetare…

Pallati i pilotëve, pallati i oficerëve. Të dy prindërit e mi kanë qenë ushtarakë.

Prindërit e tu kanë qenë ushtarak?

Të dy kanë qenë ushtarakë. Mamaja ime ka qenë me origjinë nga Vlora. Ka pasur një histori. I ati i saj ka qenë ushtarak. Një nipi i tij tenton të arratiset dhe në mes të viteve '60 ajo familje transferohet, nga një oficer i lartë në Vlorë në një roje pylli në Urën Vajgurore.

Ky është babai juaj…

Ai është im atë, ka qenë shumë i gjatë. Për atë kohë të paktën ai ishte gjigandi në jetën time.

Kjo i bie të jetë dita e parë e shkollës apo diçka e tillë…

Kjo ka qenë dita ime e parë e shkollës.

Pra ishit nga një familje ushtarakësh, edhe mamaja vinte nga një familje ushtarakësh dhe babai vet ishte ushtarak. Çfarë profesioni kishin, çfarë specialiteti kishte babai?

Babai im ka qenë këmbësor, mamaja ime ka qenë shefe kuadri. Të dy në fillim të karrierës së tyre kanë qenë nëndrejtor shkollash. Atëherë kryesisht ushtarakët e rinj shërbenin si nëndrejtor. Im At ka qenë në “Raqi Qirinxhi” në Korçë, Ime Më në shkollën teknologjike në Tiranë. E mbaj mend si një fëmijëri të bukur, por jo komode.

Zakonisht familjet ushtarake kanë qenë në lëvizje të vazhdueshme. Pra lëviznin nga qytet në tjetrën. A qëlloi që familja juaj të lëvizte?

Prindërit në fakt lëvizën shumë gjatë kohës që ne ishim të rinj. Im At ka qenë në një kohë edhe në Zall-Herë, pastaj ka qenë në Institut Bujqësor. Ime Më në fund të karrierës së vet ka qenë te forcat vullnetare. Besoj që për të gjithë ata që vijnë nga familje ushtarakësh, nuk mbajnë mend shumë vitet e rinj kur i kanë kaluar bashkë me familjen. Ju e dini mjaft mirë se mbas vdekjes së Enver Hoxhës, u shpall një gjendje e jashtëzakonshme. Ishte kryesisht e ndjeshme për familjet e ushtarakëve. Shërbenin 24 orë dhe shërbime me tre turne nëpër institucionet e tyre dhe mbaj mend që në shumicën e festave, që kanë qenë, që kanë qenë dhe festa familjare, ne çonim ushqimin me një nga ushtarët që vinte merrte ushqimin për babanë, sepse nuk është se kalonim shumë kohë bashkë prej asaj situate të nderë. Ndoshta jam brezi i fundit që mban mend nga koha kur vdiq Enver Hoxha, dhe mbaj mend në fakt, nuk kuptoja shumë ngjarje, përveç asaj histerisë kolektive që ndodhte nëpër institucione….

E njerëzve që qanin dhe shkulnin flokët…

Por ajo që mbaj mend është mërzia ime personale, si një 6 vjeçar atëherë në vitin 1985, sepse prindërit për shkak të gjendjes së jashtëzakonshme duhet të qëndronin në repart ushtarak.

Dhe ju nuk do kishit prindërit në shtëpi…

Mbaj mend në fakt që disa ditë i kalova në kopshtin e asaj kohe. Ishte një stil ku prindërit merrnin një llastik të përdorur dhe ta lidhnin çelësin te kanatierja. Ai ndoshta ishte gjesti i parë i rritjes, kur ti ke çelësat e shtëpisë tënde.

Në çfarë moshe?

Kam qenë pesë vjeç e gjysmë- gjashtë vjeç.

Kjo e rriste më shumë fëmijën, apo nga ana tjetër edhe krijonte një problem?

Unë besoj që po. Ne jemi rritur në kushte, mbaj mend që, ndoshta jam gjenerata e fundit që mban mend radhën e tollonave, të qumështit dhe vezëve. Mbaj mend sesi jetohej me varfëri, por edhe me dinjitet.

Çfarë do të thotë me varfëri dhe dinjitet?

Unë besoj që në atë kohë ne kishim një ndjenjë shumë më të madhe solidariteti sesa kemi sot.

Solidariteti vjen nga varfëria…

Dakord. Por nga varfëria vijnë edhe një sjellje deri diku kanibaliste në termin social ndaj tjetrit, ku ti mundohesh të marrësh atë që ka tjetri për ta lënë pa gjë. Ndërkohë që ai solidaritet kishte një sens dinjiteti dhe fisnikërie. Mbaj mend kur ndërroi jetë im atë, ne të gjitha karriget i merrnim te komshinjtë dhe secili prej komshinjve kishte shkronjat dhe inicialet e veta poshtë…

Kjo do të thotë që meqenëse karriget ishin njësoj te e gjithë lagjia, të mos ngatërroheshin.

Prandaj them se kishte një sens dinjiteti. Në shtëpinë time ne kishim disa … të vogla familjare, ku unë refuzoja të haja. Kam qenë shumë shëndetlig, refuzoja të haja. Duke qenë se ushqimi në fakt ishte i kufizuar në atë kohë, për prindërit ishte mjaft shqetësuese që në kushtet kur njerëzit nuk kanë të hanë, djali i tyre refuzonte të hante. Ndaj dhe them që mënyra sesi funksiononte komuniteti atëherë, mënyra sesi komshiu nderonte komshiun, besoj se janë të ndjeshme edhe për debatin që bëjmë sot për bashkinë. Pra sa na mungon kjo ndjenja komunitare dhe sa herë dëgjojmë raste kur dikush zihet për një parking, ndërkohë që atëherë kalonim gjera shumë më të vështira dhe i kalonim bashkë.

Gjithsesi janë disa rrethana të tjera. Zoti Veliaj gjithmonë ka pasur, sepse kur njeriu reflekton për të shkuarën, qoftë edhe për fëmijërinë, doja t’iu pyesja si ju duket sot. Si reflektoni, sa keni biseduar me mamanë tuaj, që dy prindërit tuaj në kulmin e moshës së tyre, besoj në atë kohë ata duhet të kenë qenë diku te 30 e ca vjeç, në kulmin e moshës së tyre humbin kohë të tëra në mbrojtje të atdheut, në gjendje të jashtëzakonshme, duke mbrojtur. Një shoku im me të cilin kam ndarë shumë vite në shkollë shkruante një ditë në Facebook: e di si ka qenë rinia jonë nga ora 8 e mëngjesit deri në orën 14 shikonim se mos vinin amerikanët te shkolla ruanim me pushkë. Në orën 14 shikonim se amerikanët nuk vinin ose bëhej vapë, deri në 16 dilnim një xhiro, në ktheheshim prapë se mos vinin rusën por as ata nuk vinin deri në dark. Pra a e keni menduar se një brez i tërë dhe i gjyshërve tuaj rriti një situatë një absurde …

Unë besoj se atëherë edhe për shkak të burimeve të kufizuara të informacionit, ajo që gjykoj që prevalonte më shumë ishte ndjenjë devocioni. Pra në të paktën në shoqëri dhe në familje e ushtarakëve.

Ndjesia ishte që ne i shërbenim vendit tonë dhe vendi ynë ka këtë nevojë në këtë moment dhe ne do jemi shërbëtor të disiplinuar të vendit tonë. Unë kam qëlluar dhe prej faktit që prindërit ishin në kohë të caktuara të larguar për çështjet e gjendjes së emergjencës në kohë, disa herë më merrnin edhe me vete. Kam kaluar një pjesë të madhe të kohës në reparte ushtarake, disa herë me shkollat e mesme, atëherë organizoheshin qitje dhe ato ishin periodike. Mbaj mend herën e parë që kam qenë në qitje dhe nuk e kuptoja, pse duhet të dinë të gjithë të qëllojnë. Kështu që sigurisht edhe i vogël, ti thua pse duhet që një gjimnazist të di si zhbëhet dhe rindërtohet kallashnikovi, ose si duhet të qëllosh. Kështu që sigurisht këto gjëra të fasinojnë, por ajo që mua më ka habitur më shumë ka qenë një sens shumë i madh devocioni. Ndoshta edhe për kushtet politike, sensi kritikës ka munguar. Besoj që në një mënyrë ironike kur sot diskutojmë me time më, them si u çmend ajo filozofia, mbaja mend ato sloganet e shkruara “gjithë populli ushtar”. Si mund të jetë i gjithë populli ushtar.

Edhe bar hamë dhe parimet nuk do ti shkelim, pra marrëzira të këtij lloji…

Dhe seriozisht në retrospektivë ndjehet që ka qënë një kohë spektakolare e humbur. Por unë besoj që për ata njerëz që kanë qenë pjesë e këtyre strukturave, kanë qenë në ushtri, kanë qenë pjesë në forcat ajrore dhe detare, ka prevaluar një sens disipline dhe devocioni ndaj vendit. Një shërbim ndaj vendit…

Një mision që në thelb ishte absurd zoti Veliaj…

Absolutisht…

Pra në thelb ishte një kështjellë e ngritur mbi karton ose mbi rërë…

Absolutisht. Por unë besoj se ja vlen që ne të reflektojmë se ne paskemi pasur një shtet, ku paskemi pasur një devocion maksimal dhe sot kemi një shtet ku e vë në dyshim në e kemi të njëjtin devocion.

Shtet që mbështetet mbi ndëshkimin jo të merituar…

Dhe me një sens idealizmi. Ka pasur një sens idealizmi dhe një sens sakrifice të jashtëzakonshme…

Mbi ndëshkimin kolektiv, se të hynte frika se të internonin familjen, prindërit. Ju thatë që nipi i gjyshes tentoi të arratisej dhe për këtë dënohej i gjithë fisi…

Absolutisht.

Dhe kjo është një nga absurditetet më të mëdha që edhe në botën komuniste nuk ka ndodhur veç Shqipërisë…

Unë besoj që edhe në këtë detyrë, një pjesë e këtij reflektimi, qoftë edhe ajo që ndodhi me gjyshin, qoftë edhe reflektime të kësaj që kanë ndodhur me ushtarakët, besoj që askush nuk mund të jetë totalisht objektiv. Njeriu është edhe subjektiv i ngjarjeve që i kanë ndodhur. Dhe një pjesë e madhe e devocionit edhe për punën që kemi bërë me të përndjekurit, edhe me këstet e prapambetura, edhe me pensionet, përfshi edhe ato të ushtarakëve, ka qenë në fakt një përgjigje dhe e përjetimeve të mija personale. Ndaj unë sigurisht nuk jam naiv….

Përjetimet tuaja personale mund të ishin për pjesën e ushtarakëve, por jo tek të përndjekurit…

Po te pjesa e gjyshit sigurisht isha gjithmonë i keqardhur, sepse një familje nga Vlora e një oficeri të lartë, gjendej papritur një roje pylli dhe kuzhinier në Urën-Vajgurore. Ne s’kemi asnjë lidhje. E di që kundërshtarët e mi e përdorin, por nuk është fare origjina ime, familja ime është internuar aty prej kësaj ndodhie.

Internuar apo thjesht transferuar?

Transferuar. Por ishte një sens internimi kur shkon nga një qytet i rëndësishëm si Vlora në një provincë, degradohesh edhe në sistemin profesional, qoftë edhe të asaj kohe. Besoj që ishte një poshtërim që i bëhej dikujt që nuk i ishte përgjigjur rrëgjimit me një vigjilencë qesharake që kërkohej në atë kohë. Por besoj që për atë brez, që dikush mund ta quaj një brez i djegur, unë besoj se ka mjaftueshëm aspirata tek ky brez për të parë një devocion të shërbimit ndaj shtetit, pavarësisht rrethanave, që është për tu pasur zili.

Pra në një farë mënyre ju po thoni që gjatë këtyre viteve i keni kaluar në qytetin e Tiranës në një familje ushtarakësh. Babai juaj ka ndërruar jetë në vitin 1991 kur ju ishit në moshën 12 vjeçare. Çfarë moshe ishte babai?

Babai ishte shumë i ri atë kohë, ishte 40-41 vjeç, ka pas datëlindjen në shkurt. Ju kujtoj se viti 1991 ishte viti i ndryshimeve shumë të mëdha. Kështu që për një njeri që…

Traumatik për një pjesë të madhe të qytetarëve…

…kishte nevojë për kimioterapi në atë kohë, kur nuk kishte as qepujka. Mbaj mend vetëm qepujka ka pasur në markatat e asaj kohe, mbaj mend radhët e gjata të bukëve që kur vinte makina e bukës, në fakt ishte një ligj i xhunglës, ku secili shkonte të kapte copën e vet të bukës te dyqani i bukës, askush nuk mendohej që dikush të kishte shërbim për kimioterapi. Kështu që babai im pati një fund shumë tragjik.

Spitalet vet ishin një gjendje dramatike…

Mbaj mend që në spital ushtarak kishte njerëz të përkushtuar por me mjete rrethanore. Ai në fakt u shua për më pak se 60 ditë. Mbaj mend për 58 ditë nga hyrja në spital deri sa nderoi jetë. Pastaj ishte dhe një vit ku sjelljet ishin me një realitet të ri, me një që quhet doktrina e shokut…

Dhe familja juaj duhej të përshtatej me një realitet të ri që nuk ju përkiste shumë…

Absolutisht. Nëna ime ishte në atë kohë pothuajse mosha ime sot. Mamaja ime ishte atëherë 38-39 vjeç Duhet të rriste dy fëmijë të vegjël. Njërin 11 e gjysme dhe tjetrin 4 e gjysme dhe sigurisht në një pamundësi fizike për të pasur mundësi për të jetuar.

Dhe financiare, mbaj një nga vitet më të vështira në histori…

Padyshim viti më i vështirë. Mbaj mend që dikush që ne e njihnim në Itali solli pak çimento të bardhë, që ne të bënim të paktën kornizën e varrit të babait, edhe e mbaj mend si tani që mamaja u gëzua sikur të kishte ndodhur gjeja më e rëndësishme në botë, që të paktën të mos rrëshqisnin dherat në varreza. Atëherë ndoshta ka qenë momenti i parë i rritjes dhe pjekurisë për të kuptuar që çfarë fabule qesharake kishim përjetuar, ku dikush duhet të gëzohet se i vijnë dy kile allçi e bardhë për të bërë një kornizë vari që të ketë pak dinjitet për dikë që kaloi. Në atë kohë thashë që nëna humbi punën, se ushtria nuk mund të kishte më mijëra njerëz dhe në pamundësi për të na mbajtur. Atëherë ishte hera e parë që shkova jashtë vendit.

Si shkove? Atëherë viti 1991 ishte një vit i identifikuar me eksodet masive të shqiptarëve. Ju po thoni që keni qenë pjesë e eksodit?

Unë jam larguar nga Greqia…

Në Greqi?

Në Greqi. Kemi ecur në këmbë me dajën tim.

Në moshën?

Në moshën 11 vjeç e gjysme. Kam përshtypjen që teksa reflektuam më vonë, nuk besoj se askush nuk e mendonte si do ishte kjo ikje. Nëna ime ishte aq e trazuar në momentin që nderoi jetë babai.

Nëna pranoi që ju të iknit?

Vëllai i saj i vogël tha që: ne do stabilizohemi në Greqi, atje kushtet janë më të mira. Ne po marrim Erin dhe që ti të kujdesesh për më të voglin. Kam përshtypjen që në kushtet e asaj traume, ime Më gjykoi që ishte shumë e rëndësishme që unë të largohesha në një moment, por për të jetuar diku më mirë, por pa pasur parasysh peripecitë. Dhe vetëm vite më vonë kemi pasur një moment rrëfimi, ku i mbaj mend si tani ato tre ditë që kemi ecur në Greqi. Ka qenë stacioni i Kakavijës, atëherë kufiri ishte bërë shumë poroz. Në pjesë shqiptare thuajse ishte shkatërruar kufiri. Dhe jam rikthyer më pas në Kacikaq, ka qenë ajo lagja në Janinë. Në fakt atëherë ishte një fshat, është si të themi Farka sot e cila sot është urbanizuar. Kur jam kthyer si Sekretar i Emigracionit për të takuar emigrantët aty, mbaj mend ndoshta vetëm kishën e vogël të atij ish-fshati, që tani ishte bërë një zonë rezidenciale. Kam pasur dhe fatin që të takoj ata njerëz shumë bujar që më pritën në atë kohë. Por ta në retrospektiv që e mendoj them sa të çmendur ishim që…

Nuk u tunduat që të iknit me anije?

Unë isha shumë i vogël dhe as që e kisha idenë. E dini si jemi ne shqiptarët, që në rast nevoje, pak edhe me tollovi dhe me pak rrëmujë dhe me një guxim ndoshta të çmendur…

Çfarë moshe kishte daja juaj?

Ai ishte ndoshta në atë kohë jo më shumë 20 e pak vjeç. Dmth ka qenë daja i vogël, nënan ime ka patur 7 vëllezër.

Dhe ishit vetëm ju të dy?

Ishim vetëm ne të dy. Ai në fakt kishte bërë një herë udhëtimin, kishte ardhur për shkaqe të fatkeqësisë që na ndodhi në familje.

E kaluat në këmbë kufirin?

Kemi ecur tre ditë në këmbë dhe mbaj mend që në atë kohë kishte patrulla ushtarake greke që kthenin mbrapa emigrantët. Edhe mbaj mend që ndoshta ka qenë një nga eksperiencat më jetëndryshuse që më ka ndodhur.

Në ç’kuptim?

Në sensin që ti kupton që çdo gjë është e pasigurt, ti kupton që duhet t’ia fillosh nga zero dhe asnjë rreth teje, përveç një njohje që ke me dajën e tënde, çdo gjë është e panjohur.

E panjohur, rrugën nuk e di, sistemi që do jetosh është i panjohur…

Besoj ka qenë shoku im i parë me atë që quhej jashtë shtetit. Pra si një fëmijë i rritur me pulla dhe me lojërat e kohës. Mbaj mend që në atë kohë, meqenëse edhe varfëria ishte ekstreme, ne luanin botash, ku bota ishte një vijë, një rreth i vizatuar me shkop në një fushë qymyri dhe një shkop që hidhej përpjetë. Dhe të kalosh nga ajo botë që është sa sipërfaqja e tavolinës tënde, në një botë që është komplet një realitet tjetër është komplet shokuese. Dhe besoj që ka qenë një nga eksperiencat që më ka bërë më shumë…

Sa mund të jetë dramatike por aq edhe mund të jap kurajën dhe dëshirën për të bërë gjëra…

Atëherë dajat e mi dhe familjarët të tjerë të asaj zone punonin në një fermë. Kështu që fillova të bëja le të themi…

Thatë që mbërritët në Greqi pas 3 ditësh, sa kohë qëndruat në Greqi.

Kam qëndruar 3 muaj e gjysme si fillim në Greqi.

Çfarë pune bënit?

Fillimisht asistova në atë fermë, dhe bëja gjera shumë banale, na sill ujin, sikll ushqimin, pastro etj. E humba shkollën atë vit, pasi kisha mbaruar 4 vjet në shkollën Kosova.

Sa shqiptar ishin?

Mbaj mend që kanë qenë diku te 7-8 familje, ku familja e dajës time dhe fejuara e tij, ishin ndoshta familja më e re. Të tjerët ishin pak në moshë madhore, dhe disa kishin dhe fëmijë të rritur. Por ndjesia e të marrit të parave të para, në atë kohë ishte dhrahmia, ku ti ndjehesh që ti je i dobishëm dhe mund të fitosh vet diçka, sigurisht ato ishin pagesa qesharake për të blerë një pako çumçakëz. Por besoj që edhe me mundësinë mu dha më vonë…

Ndihej ndjesia e një shpërblimi për punën tënde…

Edhe me mundësinë që mu dha më vonë si sekretar për emigracionin, dhe me mundësinë që mu dha këto vite, për të punuar për pensionet e emigrantëve, padyshim që kjo eksperiencë ka pasur një ndjesi, që ky është një mund dhe një djersë që nuk mund ti mungojë këtij vendi dhe të gjithë atyre individëve që, në një mënyrë, ndoshta aventuriere për atë kohë, por sigurisht me një idealizëm të tepruar për atë që ishte jashtë shtetit morën risqe që në kushte normale askush nuk i merr. Edhe unë besoj që sipërmarrësit e vërtetë, se një akt sipërmarrje është fillosh një biznes, por një akt sipërmarrje është edhe të kalosh detin apo të kalosh malet dhe t’ia fillosh jetës nga zero. Dhe unë besoj se ne shqiptarët jemi ndoshta sipërmarrësit më guximtar dhe më kurajoz që mund të kemi njohur.

Pak dhe me fat se pati dhe shumë që humbën jetën duke u hedhur në ato anijet apo duke ngrirë në ato malet që ndanin Shqipërinë dhe Greqinë. Ju u kthyet prapë në Greqi apo kjo ishte eksperienca e vetme?

Jam kthyer disa herë të tjera në fakt.

Por jo për të punuar?

Jo për të punuar. Atëherë kam qenë, thash fëmijë, u riktheva pasi mbarova shkollën Kosova. Ka qenë një shkollë fillore, 4 vjeçare. Tani që e mendoj nuk i ka mbetur gjë asaj shkolle. Ju e mbani mend që ka pasur një zjarr fatkeq, nuk e di a i qëllimshëm apo jo, për ta kthyer në shesh ndërtimi. Më vjen mirë që nuk është kthyer në shesh ndërtimi, sepse shkolla Kosova, besoj se ka qenë një nga shkollat më të mira.

Ishte një shkollë elitare në Shqipërinë e asaj kohe.

Pastaj pasi mbarova shkollën “Kosova”, u transferova te shkolla “20 dhjetori”. Kam pasur një mësuese kujdestare fantastike, Polikseni Ndrenika. Polikseni fatkeqësisht ka ndërruar jetë, por ka qenë ndoshta pas nënës time, njeriu më kyç, ka qenë bashkëshortja e Robert Ndrenikës. Dhe duke qenë se ishte kthimi im i parë në Shqipëri, pas gjithë asaj traume familjare, ndoshta ka qenë personi që më ka qëndruar më afër dhe që më ka ndihmuar më shumë për të rikuperuar shkollën dhe të dalë shumë mirë te shkolla “20 Dhjetori”, sot “Dora D’istria”.

Mbaruat shkollën “20 Dhjetori” dhe u transferuat në gjimnazin “Sami Frasheri” apo jo?

Kam qenë te Sami Frasheri. Sami Frasheri ka qënë atë kohë, besoj është ende një nga gjimnazet më të forta të Tiranës…

Sistemi i shkollave ka ndryshuar në fakt pak kanë hyrë dhe shkolla private…

Nuk e di por besoj ka një reputacion shumë të mirë. Atëherë ishte shumë aktiv edhe pak me sport. Fondacioni Soros në atë kohë organizonte ekipet e basketbollit. Kemi pasur një trajner shumë të mirë të basketbollit. Isha mirë me mësime dhe dy vitet e fundit shërbeva edhe kryetar i senatit të shkollës. Në atë kohë kishim kryesisht organizime festash, spektakle, por mbaj mend që gjithë historia e vitit 1997, më ka ndodhur që ato kohë kem qenë te Sami Frashëri…

Keni qenë në maturë?

Jo, kam qenë në vit të tretë. Ajo që ndodhte është që një pjesë të madhe të kohës mësim nuk bëhej dhe ne kishim një pak deshire për të lënë mësimin, por pak edhe prej revoltës së piramidave. Por të jemi të sinqertë, një pjesë e madhe e nxënësve nuk e kuptonte dhimbjen që kalonin prindërit e tyre prej kolapsit të piramidave. Një pjesë e madhe donte të linte shkollën dhe mbaj që ka qenë ndoshta viti më i padisiplinuar në çështje e arsimit, në vitin 1997. Ka qenë një vit që tek Sami Frasheri ka pasur dhe pak shok politikë. Mbaj mend që një vit përpara meje ka qenë edhe djali i Sali Berishës dhe djali i Fatos Nanos, dhe shkolla ishte në fakt artificialisht e ngarkuar politikisht edhe sepse familjarët të kundërshtarëve politikë ishin çdo ditë pjesë e komunitetit të Sami Frasheri. Kështu që ka qenë një shkollë relativisht e politizuar për faktin që …

Cilët ishin bashkëmoshataret e tu qe plus minus me pas patën dhe karriere politike ne shkolle?

Nuk besoj, unë jam një brez shumë më i vogël sesa brezi le të themi brezi i Ben Blushit, Ilir Metës. Kështu që në atë kohë…

Që kanë qenë në fakt dhe shok klase…

Në atë kohë shumë njerëz që unë mbaj mend, Jorida Tabaku ka qenë një kolege që e mbaj mend me shumë simpati, ka qenë e shkëlqyer në gjimnaz. Mbaj mend shumë organizime qe kemi bërë. Ogerta Manasterliu që sot është drejtoreshë e QSUT-së, ka qenë gjithashtu në një vit paralel. Sajmir Tahiri ka qenë gjithashtu nxënës i shkëlqyer i “Sami Frasherit”. Kështu që me shumë prej, le të themi …

Pak a shumë…

Unë besoj që disa njerëz që kanë një prirje për angazhim publik, e tregojnë këtë gjë që në atë moshë. Dhe në gjimnaz besoj, që disa nga këta personazhe, Ogerta, Jorida, Sajmiri, kanë qenë aktiv.

Pse pas mbarimit të gjimnazit nuk vazhduat studimet në Shqipëri por u larguat?

Kaloj një pjesë e mirë e gjimnazit duke punuar. Thash që nëna ime kishte një situatë shumë të vështirë. E di që shumë njerëz tallen me varfërinë e të tjerëve, por unë kam shumë respekt për varfërinë e njerëzve, sepse e di çdo të thotë që mezi të shtysh ditët. Ajo pasi humbi punën e saj në ushtri, nuk i vë faj atij sistemi, nuk mund të ishte i gjithë populli ushtar, është detyruar të bëj lloj-lloj punësh, nga sanitare, nga pastruese, nga fasonë, nga qepje e këpucëve. Dhe unë e admiroj shumë nënën time dhe të gjitha nënat shqiptare, që sidomos në ato vite kanë kaluar një sakrificë të jashtëzakonshme, ku i gjithë sistemi u përmbys, dhe të gjithë njerëzit duhet të adaptoheshin në një kohë rekord. Por gjithashtu, duke qenë se më vinte pak, e kisha pak të thjeshtë çështjen e gjuhëve të huaja. Në atë kohë unë mësoja edhe gjermanisht edhe anglisht te “Sami Frashëri”. Fillova punët e mija të para, disa si përkthyes, kam punuar një kohë si kamerier te “Qendra Stefan”, që është akoma te Pazari i Ri. Mbaj mend një nga ato restorantet ose kafet pak moderne të asaj kohe. Kam punuar recepsionist… Lloj, lloj punësh. Mbaj mend që në fund të gjimnazit kisha kursyer një shumë që për mendimin tim konsiderohej një shumë e mjaftueshme parash që të bëja një shkollë jashtë.

Me aq punë ju kishit kursyer aq të ardhura sa mund të bënit një shkollë jashtë?

Në fakt, pasi zbulova se shkolla jashtë kushtonte shumë më shumë se sa 2 mijë dollarë mora një bursë nga Universiteti Grandvallery State në Michingan dhe aty kuptova që paratë e mia nuk dilnin.

Në çfarë mënyre e more bursën?

Gjatë kohës që punoja tek Qendra Stefan u takova me disa miq amerikan. Njëri prej tyre ishte një djalë pak më i madh se unë në moshë, ai po mbaronte vitin e fundit në këtë unviersitet, i cili më thotë pse nuk aplikon për të studiuar jashtë. Naivisht mendoja se me 2 mijë dollarë mund të bësh një shkollë një jashtë, për të zbuluar më vonë që kjo ishte komplet jashtë realitetit. Shkolla më ofroi një bursë jo të plotë për të bërë universitetin. Ishte një situatë krejt tjetër nga Shqipëria. Amerika ishte një vend shumë i madh dhe një vend shumë i ftohtë. Mbaj mend që jam larguar nga Shqipëria një ditë pas 14 shtatorit dhe mbaj mend gjithë protestën me tankun, me arkivolin me sipër, me gjithë rrëmujën që ndodhi. Largimi nga Shqipëria ka qenë një shock. Kur ti ke kujtimet, kur ti je rritur në Tiranë, me të gjithë gjërat që ndodhën në 1997. Shoh ku tanket rrëmbëheshin nga njerëzit, TVSH-ja që ra në duart e atyre që organizuan një grusht shteti, një arkivoli mbi tank që mundohej të shqyente kryeministrinë, ishte ndoshta një nga pamjet fotografike që më ngelen në kokë nga ajo kohë.

Dhe sa kohë qëndruat në Amerikë?

Fillimisht qëndrova vetëm një simestër. Zbulova se nuk më dilnin paratë. Në atë kohë mundohesha gjithashtu të punoja në universitet, por prapë nuk më dilnin paratë. Kam punuar edhe në mencën e universitetit. Duke qenë se binte shumë borë universiteti ishte një kampus i madh. Mësova edhe si pastrohej bora, me një fadromë, nga ato që i vihen përpara makinave për të punuar turnin e natës. Ishte e pamundur. Mora pak kohë pushim. Në atë kohë sapo kishte filluar kriza e Kosovës. Mbaj mend që një organizatë… Unë jetoja në Grand Rapids që është një qytet në Michinganin perëndimor. Një organizatë në një qytet fqinj, ishte një organizatë humanitare që mblidhte ndihma për çështjen e Kosovës. Nëna ime atëherë sa kishte filluar punë në një qendër gjuhëve të huaja këtu, si administratore e Qendrës Lincoln. Ajo më thoshte gjithmonë se ka më shumë se sa ajo që po sheh në televizor. Se atëherë jo ço gjë ishte lajm i parë. Mbaj mend që kishin ardhur edhe refugjatët e parë në Tiranë tek liqeni. Merrja vesh dhe nga familja që kishte më shumë histori se sa jepnin mediat amerikane në atë kohë. Kur kjo organizatë bëri një kërkesë për të ftuar ata që mund të bënin punë humanitare dhe për të aplikuar, që mund të dërgoheshin në atë kohë në Shqipëri, në veri të Shqipërisë.

Pra nga Amerika do të shkonit në Peshkopi?

Shkova në aplikim. Në fakt ka qenë ndoshta aplikimi për punë më i shkurtër që kam apsur ndonjëherë në jetën time.

Sepse s’kishit konkurencë?

Jo, jo. Në fakt, ai tha sa vjeç je? Unë i thashë jam 18 vjeç, sa kam filluar simestrin, por edhe për arsye se nuk ia dal të paguaj shkollën, ndoshta do të më duhet të marr pak kohë pushim. E lexove aplikimin, më tha, që duhet të jesh minimalisht 35 vjeç. Kuptova, por meqë di shqip dhe flas shumë mirë anglisht shumë mrië dhe mund të isha i dobishëm. Po këtë tha që duhet të kesh 10 vite eksperiencë dhe master? I thashë i lexova të gjitha këto. Më vjen keq – tha – faleminderit që ke marrë mundimin, por nuk je adapt për këtë punë. U ktheva. Të nesërmen marr një telefonatë nga po e njëjta organizatë. Me sa duket s’kishin pasur njeri tjetër. Dhe ai drejtuesi më pyet se ku jam në atë moment… Unë isha veshur me paliçeta dhe po pastroja borë. Unë jam në këtë pjesë të kampusit, por nuk vij dot se jam në orar të punës, a mund të vish ti tek unë. Ai erdhi dhe pastaj më thotë kur mund të nisesh në Peshkopi? Unë i thashë që nisem në Peshkopi që nesër. Aty zbulova që s’kishin gjetur njeri tjetër. Nisem ne të nesërmen dhe i bashkohem një ekipi amerikan. Ka qenë fundi i vitit 1998. Mbaj mend kam bërë Vitin e Ri, pastaj në fillim të 1999 kam qenë ende në Peshkopi. Mbaj mend që në Peshkopi ne përdornim ekiin e shkollës bujqësore. Mbaj mend që një pjesë e madhe, sidomos gjatë asaj pranverë, ishte një improvizim total. Autoritetet tona lokale nuk ishin të përgatitura.

Sa kohë qëndruat me ekipin amerikan?

Unë kam qëndruar deri në mes të muajit qershorit. Pasi mbaroi lufta, kompania bashkë me një djalë tjetër i cili vinte nga i njëjti qytet, ai sot është një nga drejtuesit kryesorë të USAID në Amerikë. Ai atëherë ishte gjashtë vite mbi mua, ishte 24 vjeç, sapo kishte mbaruar universitetin në të njëjtin qytet në Michingan. U transferuam në Prishtinë. Organizata specializohej në rregullimin e pajisjeve të përdora mjekësore dhe mbaj mend që në atë kohë misioni ynë kryesor ishin gjashtë spitalet rajonale të Kosovës. Në atë kohë sistemi shëndetësor ishte ndarë në ato gjashtë spitale, ku çdo gjë, nga inkubatorë bebesh deri tek rezonancat magnetike dhe pajisjet kryesore, sidomos për sallat operative. Pra, vinin kontenieret nga Amerika, ndalonin në Selanik, tranzitoheshin në Maqedoni dhe më pas Kosovë.

Dhe qëndruat për gjashtë muaj në Kosovë. Pse u larguat?

Mbaj mend që pasi mbarova gjashtë muaj, i kërkova universitetit nëse mund të merrja disa kredite për punën në terren, meqë studioja shkenca politike, që universitet amerikane i aplikojnë. Mbaj mend sfidën që më dha – madje mbaj mend me Hashim Thaçin që kemi qeshur kur e rikujtuam si histori –sfida që më bëri profesori që më ndiqte, ishte që nëse do të marrësh kreditet, shiko mos i merr intervistë Hashim Thaçit që sapo ishte shpallur atëherë kryeministër i qeverisë së përkohshme. Zyra ka qenë aty ku është sot pedonalja në Prishtinë. Mbaj mend se si ia jam ngjitur si rodhe dhe i thashë që nëse ti nuk më jep mua këtë intervistë. Sigurisht që ai atëherë ishte ylli i politikës kosovare, në qendër të vëmendjes. Atëherë ai kishte kërkesa nga Christiane Amanpour dhe gjithë yjet e medias amerikane për ta intervistuar. Mbaj mend që iu bëra aq rodhe të merrja atë që doja, që ishte 5 minuta intervistë për tre pyetje kryesore për mënyrën se si ai e shikonte vizionin. Profesori im u impresionua aq shumë, jo vetëm që më dha kreditet, por më shtuan bursën kur u riktheva në shkollë.

Dhe u rikthyet sërish në Amerikë. Sa kohë qëndruat në Amerikë?

U riktheva sërish. Kam qendruar në Amerikë ku mbarova shkollën, u diplomova në filluim të vitit 2003. Pastaj u riktheva për lëvizjen “Mjaft”

Në cv-në tuaj thuhet se ju keni kaluar kohë në Ruandë, Tanzani dhe në Haiti. Nuk arrij të kuptoj çfarë pune kishit atje?

Në sistemin amerikan të gjithë ne studentët, sidomos ata që studionin shkenca politike apo marrëdhënie ndërkombëtare, gjithmonë inkurajoheshin që të paktën gjashtë muajt e fundit të shkollës t’i bënim si praktikë dhe tezën e tyre ta shkruanim në një rast konkret. Në një konferencë ku kisha qenë në Afrikën e Jugut, takova atë që ishte Komisioneri për Drejtat e Njeriut për Raundën. Ne atë herë kishim shumë literaturë në shkencat politike.

Ndodheshit në një konferencë të dërguar nga shkolla?

Nga Universiteti. Mbaj mend që kazusi i Raundës. Historia është shumë shkurt. Në vitin 1994, genocidi Hutu dhe Tutsi. Ishte një nga kazuset që studiohej më shumë në shkencat politike dhe pasi u takova me komisionerin, i thashë nëse do të ishte e mundur që unë ta bëja praktikën në Kigali, në Ruandë. Varet se çfarë teze do të studiosh më tha. Atëherë qeveria e Ruandës kishte filluar një proces të pajtimit kombëtar. Duke qenë se kishte një krim masiv, siç ishte genocidi, kërkoi dhe një drejtësi masive. Ishte e pamundur që të procesoheshin 5 mijë veta. Procesi ishte i tillë ku ata që ishin fajësuar për genocidin kishin një mundësi për të rrëfyer krimet e tyre, për të kërkuar një ndjesë publike dhe për të pasur një proces të pajtimti kombëtar. Ndërkohë që gjyqet, siç është gjyqi i Hagës për krimet në Jugosllavi, nuk zhvilloheshin në Ruandë sepse duhej të ishte një vend neutral.

Dhe shkuat në Ruandë. Sa kohë qëndruat?

Atëherë kam qëndruar fillimisht gjashtë muaj dhe pastaj dy muaj. Pastaj pjesën më të amdhe të vitit 2002 e kam kaluar në mes të Ruandës dhe Tanzanisë. Në Tanzani ndodhej gjykata për krimet e luftës.

Ndërkohë në Ruandë merreshin faktet dhe qëmtohej situata…

Pra, të gjitha evidencat dhe të gjithë prokurorët punon në Ruandë. Në fakt bëhej në Arushat e Tanzanisë, që është afër një zone që quhet Moshi, në këmbët e e Kilimanxhorës sepse distanca nga Dereselami ishte shumë e largët. Kështu që, edhe gjykata ende sot e kësaj dite është aty.

Dhe qëndruat për rreth tetë muaj në Afrikë…

Po, me dy ndërprerje. Pastaj mora tezën ëpr t’u diplomuar.

– A keni marrë diplomë? Ka shumë komente që thonë se ju nuk jeni diplomuar asnjëherë në ShBA?

Në fakt mjafton të shkosh në google, jo vetëm që kam marrë diplomë, por shkolla ka shkruar disa artikuj për tezën, ka qenë një nga tezat që është vlerësuar jashtë mase nga universiteti sepse një vend si Meed Ëest ose ai që quhet Perëndimi i Mesëm në Amerikë, ku jo shumë student që studiojnë Shkencat Politike dhe Mardhëniet Ndërkombtare kanë një përvoj të studiojnë jashtë, teza qoftë edhe puna ndërkombëtare ishte një nga gjërat që u vlerësua më shumë në diplomë. Megjithatë sot në botën e teknologjisë kushdo që bën një google të thjeshtë mund ta provoj, por unë skam humbur asnjëherë kohë me çudira të kësaj natyre.

– Thatë që keni qenë në Tanzani dhe Ruanda por ndërkohë më figuron dhe në Haiti, po në Haiti për çfarë?

Në Haiti kam qenë pasi kam punuar për një kontratë shumë të shkurtër, rreth 2 javë në Republikën Domenikane. Në Haiti në fakt kam qenë edhe për pasion të udhëtimit, kupton sesi një kulturë në të njëjtin ishull, një kulturë frankofone edhe një shtet i menaxhuar keq dallon nga gjysma tjetër e ishullit, që është Republika Domenikane. Haiti ka qenë pjesë e udhëtimeve të shkurtra, nuk është se kam kaluar një pjesë të madhe të jetës. Mbas eksperiencës në Kosovë, disa nga këto misione të shkurtra, ka qenë edhe një mënyrë për të financuar shkollën.

– Ishin organizata që e financonin vizitën tuaj atje, misionin?

Organizata “International Incoorporated” me të cilën punova në Kosovë, gjithmonë ka pasur nevojë për misione afatshkurtra, të cilat mund të kenë bërë vlersime të rasteve ose të kenë financuar hapje klinikash ose shkollash në zona të varfra, ka qenë një mënyrë edhe për të shuar kuriozitetin tim, për të parë botën, për të udhëtuar, në fakt gjithmon kam qenë një udhëtar shumë aktiv. Sa herë që kam pasur një mundësi për të eksploruar e kam bërë këtë. Në jetën time ajo që më la më shumë mbresa ka qenë eksperienca në Ruanda. Mbaj mend gjatë kohës që shkruaja tezën më duhet të mblidhja shumë intervista.

– Ndërkohë kur ju keni mbërritur në Ruanda dukej se tensioni dhe përplasjet e mëdha ishin stabilizuar disi, vendi ishte nën kontrollin e ushtarëve belg, kishte një situatë të ndryshme nga ajo që pritej.

Në atë kohë problemi më i madh ishte një ballafaqimi moral i publikut me atë që kishte ndodhur. Në një vend ku kanë vdekur një milion veta dhe janë vrarë nga një qind e pesëdhjetë mijë të tjerë imagjino sa e madhe është ndarja sociale.

Mbaj mend në një nga intervistat, atëhere të burgosurit prej numrit të madh të tyre, nuk mbaheshin në burgje por në stadiume, se nuk kishte kapacitet për të mbajtur aq shumë të burgosur. Mbaj mend në një nga intervistat një nga personat që po pyesja, i cili akuzohej për këto krime, bashkë me grupin e tij, ata visheshin të gjithë me ngjyrë të ngjashme, ngjyrë çiklamini, që dalloheshin nqs arratiseshin nga stadiumi.

Më thotë: njeri i bardhë nga të kemi?

Unë i them, si thoni ju nga jam.

Je anglez, gjerman…

Jo, i thashë, jam nga Shqipëria.

Të shikoje pamjen e tyre që ngrinin dhe thonë : “Sa keq që më vjen që je nga Shqipëria”.

Sepse imazhet e Shqipërisë ishin ato të 97 dhe 98 ndërkohë që ti kupton që pjesa e angazhimit publik është edhe imazhi i vendit dhe ti nuk mendon se në një stadium të mbushur me qindra ginocidarë dhe njerëz që akuzohen për krime shumë të rënda, i vjen keq për ty që je nga Shqipëria.

Besoj se secili prej nesh që ka një angazhim publik duhet të jetë shumë i ndërgjegjshëm që dëmi që i bëhet në imazh vendit është i pakapërcyeshëm edhe në xhunglën më të errët të Afrikës.

– Ndërkohë u kthyet në Shqipëri rreth vitit 2002 – 2003 në mos gaboj?

Jam kthyer fillimisht vetëm për pushimet e dimrit në vitin 2002. Në atë kohë duke qënë se CV ime edhe e studimeve për Mardhënie Ndërkombëtare dhe Shkenca Politike, edhe eksperiencat që kisha pasur kryesisht në fushata humanitare, kisha aplikuar ndërkohë, kisha dhe disa oferta për punë, njëra prej tyre ishte sërisht në Afrikë, një tjetër ishte në Rripin e Gazës, një tjetër ishte në Gjenevë. Në fakt ajo që vendosa të bëj është të marr pak kohë pushim edhe të vija të rrija pak me familjen, edhe për të marrë një vendim pak më të pjekur. Në atë kohë jetoja me adrenalinën edhe të udhëtimit, por edhe këtyre eksperiencave ndërkombëtare kështuqë kur mbërrita në Shqipëri stacioni i parë ishin shokët e mi të gjimnazit. Në atë kohë jam ritakuar me Endri Fugën, që në atë kohë bënte studimet e veta në Romë, me Arbi Maznikun dhe Arinela Likën që studionin në Tiranë. Arsyeja pse e kishim këtë lidhje është se gjatë kohës së gjimnazit secili prej nesh kishte qenë një nga kampionët e debatit të atij programit të famshëm, të konkurseve të debatit që bëhej mes shkollave të mesme dhe respektivisht Arbi ishte kampion në 97, unë në vitin 98 dhe Endri Fuga në vitin 99. Kështuqë ishim gjenerata debatuesish të këtyre konkurseve të debatit dhe ishim të lidhur nga ajo situatë.

– Dhe nga ky miksim lindi lëvizja “Mjaft”.

Aty në fakt ne patëm një ide. Unë thashë që kam ardhur për pak kohë por nëqoftëse ja vlen të bëjmë diçka këtë muaj ishte të kishim një sens provokimi të shoqërisë për një sens apatie dhe për një kulturë apatike.

– Kush ishte ideatori i Mjaft- it?

Të katërt kemi qenë. Mbaj mend që të katërt kemi kaluar një fundjavë duke e konceptuar si ide. Unë kisha vendosur të isha në Shqipëri vetëm pak muaj dhe ideja ishte si mund të provokojmë një debat publik, ku njerëzit thonë se nuk tolerohet që politikanët janë të papërgjegjshëm, nuk tolerohet se këta njerëz sillen me këtë nivel arrogance, nuk tolerohet që niveli i shërbimeve publike është i kësaj natyre. Një mënyrë për të provokuar shoqërinë jo për të marrë anë politike, por për të provokuar shoqërinë që apatia nuk është zgjidhje. Hajd mo se ky vend nuk bëhet, hajd mo se këtu nuk shtyhet, hajd më se kështu janë të gjithë. Kjo nuk është një kulturë. Shumë prej nesh edhe nga eksperiencat që kishim parë jashtë, kishim parë se me çfarë shpirti kritik luftonte shoqëria civile. Shoqëria civile nuk është vetëm vëzhgim zgjedhjesh, ose vetëm ndihma për njërin apo për tjetrin, por është edhe një sens kritik ndaj jetës publike. Nisi si një fushatë.

– Një fushatë me shumë financim. Nga erdhi financimi?

Nuk kishte shumë financim.

– Kishte reklama në të gjithë shtypin shqiptar. Reklamat nuk mund ti bënit me kurismet e katër vetatve që ishin 22 vjeç.

Nuk e mohova në asnjë moment që kishte financim. Fillimisht shkruajtëm një koncept, sepse besoj se për shumë njerëz është shumë e vështirë që të hedhin në letër atë që realisht duan të bëjnë. Ka shumë njerëz që ankohen por jo të gjithë vendosin të bëjnë diçka me ankesat e tyre. Ne shkruajtëm një koncept ku thamë duam të bëjmë një fushatë kundra apatisë, të prodhojmë disa spote, ku të kemi një sens provokimi. Mbaj mend që 8 spotet e para të Mjaftit kanë qenë sistemi shëndetësor dhe si bënim paqe me spitalet e rrënuara, sistemi ynë arsimor dhe si bënim paqe me një sistem arsimor që nuk ofronte asnjë lloj cilësie. Pasi kapëm këto tema, bëmë një propozim dhe ja çuam në fakt në mënyrë komplet rastësore ambasadve kryesore në Shqipëri. Teksa prisnim të dëgjonim për financimin tonë dhe nëse do ti kishim mjetet për të bërë një fushatë e cila realisht do të kishte një shtrirje të madhe publike, u riktheva sërisht në Amerikë për të mbaruar tezën, pastaj jam rikthyer në fillim të Marsit 2015. E mbaj mend si tani Endri Fuga dhe Arbi Mazniku më telefonuan në Amerikë dhe më thanë se ajo ideja e çmendur që çuam, na kanë kthyer përgjigje, Ambasada Hollandeze, Amerikane e Ambasada Britanike në atë kohë, thanë se ky na pëlqen si projekt dhe ne do japim mbështetje që ky projekt do financohet.

– Sa ishte financimi i këtyre 3 ambasadave në total?

Mbaj mend se në fillim fare kemi filluar me një shumë ku më duket se Ambasada Amerikane kishte rreth 10 mijë dollarë, Ambasada Hollandeze diçka më shumë dhe Ambsada Britanike 5 mijë paund.

– I cili gjithsesi ishte një buxhet jo i vogël për një fushatë që sapo nis dhe nuk ka as infrastrukturë dhe asgjë tjetër. Ishte një projekt politik?

Aspak. Për njerëz që jetojnë në këtë vend, që e dinë se këtu ka dhe shoqata që ti nuk i ke dëgjuar kurrë dhe që kanë një buxhet disa miliona euro në vit. Unë besoj se ne ishim nikoqir të një fondi të menaxhuar në mënyrë transparente, i cili besoj se pati përtej pjesës publicitare, një aksion në terren, i cili u përkthye në njerëz që protestonin për energjinë elektrike, për monopolin që kishte Albtelecom në atë kohë, për ministra që shkonin në punë në ora 11 dhe 12.

– Ju ishit një shoqatë e cila synonte të shkundte apatinë e shoqërisë shqiptare. Ishte projekt politik apo ishte thjesht i tillë?

Ishte një projekt i shoqërisë civile dhe ishte një projekt ku ne në mënyrë gjenuine, me transparencë maksimale, jo vetëm punuam me disa nga ambasadat që e kanë provuar që jan miq të Shqipërisë, të super audituar, në filtra që asnjë organizatë në Shqipëri nuk ka kaluar, me një reputacion që në vitin 2004 morëm çmimin e OKB si organizata e vitit e shoqërisë civile. Unë besoj se të gjitha këto filtra i kaluam.

– Si shpjegohet se kjo lëvizje e cila lindi si një reagim për të shkundur shoqërinë shqiptare nga apatia me tu larguar Nano dhe me tu bërë Edi Rama kryetar i PS, pushoi së kontestuari, befas u mbyll në një kuti në momentin që Nano u largua dhe qeveria e ti iku.

Nëse bëni një kërkim dhe shikoni veprimtarinë tonë nga viti 2005 – 2007 unë kisha bërë dhe një angazhim publik, nuk mund të jem kryetar i përjetshëm i një shoqate. Kur unë kam ardhur në Shqipëri betejat më të mëdha i kam pasur me kryetar antik të shoqërisë civile që janë po aty ku i lash. Pra njerëz si politikanët e vjetër, nga 24 vite që nuk e lëshojn partinë e tyre, nuk e lëshojn shoqatën e tyre. Unë erdha 4 vite ika dhe lash stafetën.

– Kur e krijuat Mjaft-in a e patë si një mënyrë për tu katapultuar në politikë?

Po të ishte ashtu do të kishim kthyer Mjaftin në lëvizje politike. Nga viti 2007 në 2009 unë nuk kam pasur një angazhim politik, sigurisht që kam qenë aktiv me shkrime, kam punuar për një organizatë ndërkombëtare në atë kohë. Nga 2007 kur kam dhënë dorëheqjen nuk kam pasur më asnjë ditë të bëj me lëvizjen Mjaft dhe besoj se çdo njeri duhet të jetë përgjegjës për stafetën e vet të garës.

– Kur e keni njohur Edi Ramën?

Edi Ramën e kam njohur në vitin 2004, ka qenë rreth një vit e gjysëm pasi kishte filluar lëvizja Mjaft.

– Ku jeni takuar me të dhe përse?

Mbaj mend ka qenë një takim komplet rastësor. Një herë ka qenë një pritje në Ambasadën Amerikane në rezidencë. Gjithmonë edhe nga komuniteti i donatorëve ne kemi pasur një shpirt rebel, aksioni, proteste. Mbaj mend edhe me Jeffrey, ambasadorin amerikan në atë kohë, me ambasadorin britanik në atë kohë, gjithmonë kemi pasur biseda që ju djema shumë mirë e keni që protestoni për gjithshka dhe që Shqipëria duhet shkundur nga apatia, por në Shqipëri ka edhe histori suksesi si Edi Rama që transformon një qytet.

Unë besoj se nuk ka qënë një sekret të flitej për suksesin e Edi Ramës në atë kohë dhe besoj se për shumë të rinj, një pjesë e apiratës për tu kthyer në Shqipëri ishte se jo çdo gjë ishte e zezë por se kishte edhe disa oaze që menaxhoheshin mirë.

– Këtë e thoni se Rama është sot kryeministër i vendit apo se realisht e keni menduar këtë gjë?

Unë këtë e kam thënë gjithë kohën, që për shumë të rinj që në vitet 2000 ndiheshin të papërfaqësuar nga qeveritë e tyre besoj se Edi Rama ka qenë e vetmja dritë e oaz suksesi në një Shqipëri që qoftë e atij imazhit të keq që Ruanda filloi të ndryshonte nga transformimi i Tiranës, e të një imazhi të një ere dhe të një aksioni perëndimor në mes të një orientalizmi dhe të një qeverie që nuk po jepte më optimizëm.

Kur shikon që kryebashkiaku i vendit zgjidhet kryebashkiaku i vitit, kur shikon sesi i rritet shpresa njerëzve që shikonin transformimin dhe shikonin parqe aty ku kishte kioska, kur shikon sesi i rritet vlera pronës aty ku është investuar, kur shikon sesi hapen hapësira publike dhe sesi jepen prioritet të rinjve sigurisht që dikush inkurajohet nga kjo.

Unë besoj se sporti i kritikëve është një sport mbarëkombëtar në Shqipëri. Nëse më pyet në atë kohë dhe sot do futesh në klubin e kritizerëve apo në klubin e njerëzve që bëjn punë…

– Në 2004 u takuat me Ramën. Më pas u intensifikuan takimet tuaja dhe u bënë më politike?

Nuk kemi pasur asnjëherë kordinim axhendash. Besoj që simpatia që Mjafti kishte për atë punë, mbaj mend kritikat e asaj kohe, pse nuk shani ju Edi Ramën.

– A ka pasur një axhendë midis jush dhe zotit Rama për të rrëzuar Fatos Nanon?

Nuk ka pasur asnjë axhend, megjithatë më vjen mirë që pas zgjedhjeve të 2005, më vjen mirë që transformimi me zotin Rama ishte një çështje suksesi.

– Në 2005 Fatos Nano u largua nga Partia Socialiste, duke vendosur një standart të atij që largohet kur humbet, Edi Rama u bë kryetar i PS. Përse nuk milituat në PS por tentuat të krijonit një lëvizje tuajën?

Unë nuk isha gati të militoja në Partinë Socialiste në atë kohë. Thashë vi nga një familje ushtarakësh, besoj te e majta, jam rritur me vështirsi, besoj tek solidariteti. E di çfarë do të thotë të jetosh me ndihma, qoftë kjo ndihmë ekonomike ose ndihmë të familjarëve, nuk më ka ardhur zor nga puna. Nuk kam besuar tek një katapultim pa u testuar paraprakisht. Besoj që Mjafti ishte një test, besoj që G99 ishte një test.

– Përse tentuat të krijonit G99?

Sepse kishte një pjesë të shoqërisë civile që donte një angazhim publik siç ishte lista G99, njerëz që vinin nga karriera të suksesshme në shoqërinë civile, të cilët ende nuk gjenin në PS një parti totalisht të hapur. Ju kujtoj se në vitin 2005 – 2006 Edi Rama sapo ishte bërë kryetar i PS, sapo kishte filluar ajo hapje, por besoj se për shumë njerëz që politikën ë kishin trajtuar si një alergji publike, ishte një moment i shkëlqyer për tu grupuar dhe për të ardhur si paketë, si një ofertë politike.

– Kishte një marrëveshje midis jush dhe Ramës diku mes 2007 – 2009? Që në atë kohë megjithëse ju thatë se po punoni me Mjaftin 2005 dhe në 2007 me G99, sërisht ju shiheshit nga opinioni publik si një lloj delfini i Ramës pra si një person i përzgjedhur ose i preferuar nga Rama?

Unë kam bërë atë që kam besuar dhe nëse do të ishte kështu do të kisha pasur një korsi preferenciale dhe do të kisha zgjedhur të mos provohesha në publik, por do të kisha zgjedhur një rrugë të shkurtër ku me çdo hapje tradicionale që partit bënin në atë kohë, të isha pjesë e hyrjeve në parti. Nuk zgjodha atë dhe në jetën time asnjëherë nuk kam zgjedhur rrugët e lehta, kam zgjedhur rrugë të vështira. Ishte një rrugë e vështirë. Në atë kohë afilimi me të majtën ishte absolutisht i qartë, besoj që në dallim nga e majta klasike, ne vinim të paafirmuar politikisht, pra pa bagazhe nga e kaluara.

– Kishit shpresë se do fitonit me G99 në 2009?

Sondazhet na tregonin një rezultat optimist. Për mua qoftë edhe ato vota që ne morëm me G99 ishin një tregues i një grupimi shumë modest që në pak muaj arriti të merrte një sasi të konsiderueshme votash që shumë parti aleate nuk i kishin marrë prej vitesh. Për mua nuk është fyerje, për mua është kompliment qoftë edhe një në 100 shqiptarë thotë këta mund ta bëjnë më mirë këtë punë. Unë besoj se është më mirë të vish në politikë me këtë lloj besimi publik, kur je testuar, sesa të kritikosh dhe të bësh teori konspiracioni.

– Kur ju tentuat të vinit vetë në politikë ndërmjet G99, pra përmes një nisme tuajën dështuat, numri i votave ishte modest. E vetmja mënyrë për të ardhur në politikë ishte sërisht të katapultoheshit ose të tërhiqeshit nga Rama në Partinë Socialiste të krijuar që në 41 në një kuptim, me strukturat e saj. Pra dështuat vet dhe sërisht u katapultuat, ndoqët të njëjtën rrugë që ndjekin shumë vetë sot.

Varet si e definon dështimin. Unë besoj që shoqëria shqiptare është histori e njerëzve që rrëzohen dhe ngrihen. Nuk ka asnjë dyshim që unë në 2009 u rrëzova, por unë bëj pjesë tek gjithë ata shqiptarë që bëhen vetë dhe që kur rrëzohen shkundin gjunjët nga pluhuri dhe ja fusin vrapit prap.

– Mënyra e ecjes në politikë është sërisht vlersimi nga 1.

Ka shumë njerëz që më kritikojnë. Ky i bie të jetë i vetmi vend ku dikush kritikohet për besnikëri, se në çdo vend të botës besnikëria, puna në ekip, që Edi Rama i ka, si ne si socialist i kemi, në fakt janë vlera. Ky duhet të jetë i vetmi vend ku ne kemi opinionist apo edhe politikanë të krahëve të ndryshëm që dikë e tallin pse është rritur me ndihmë, që dikë e tallin pse ka punuar kamerier, që dikë e tallin pse është besnik.

Kemi pasur akte cinizmi që thonë, si nuk e shan asnjëherë ky Edi Ramën. Po pse duhet sharë në ekip? Ne duhet të jemi i vetmi vend që futen në një betej, pastaj kthen baionetën dhe ia ngulin shokut.

– Kritika ka qenë që keni dal dhe keni thënë në një takim publik që Edi Ramën e kam njohur tek studentët. Dhe ky ju është konsideruar si një gjest jashtë çdo lloj realiteti.

Nuk mund të shohësh vetëm lajmet tek disa kanale që ti e di fare mirë me çfarë spini i bëjn lajmet. Nëse shikon kontekstin ka qenë një mbledhje për lëvizjen e Dhjetorit që ne e kemi bërë disa herë me të ndjerin Ardian Klosin dhe kam thënë që e kam njohur gjatë refleksioneve që kam bërë me Ardian Klosin gjatë viteve në shoqërinë civile.

Ku edhe në PS “8 Dhjetorin” e kemi kujtuar në këtë kontekst. Ta nxjerrësh tani këtë jashtë kontekstit, e të thuash se ky 10 vjeçari njohi këtë 30 vjeçarin është gënjeshtër. Unë nuk e kam thënë këtë. Por asnjë nuk mund ta mohoj që Edi Rama ishte një faktor në “Lëvizjen e Dhjetorit”, për këdo që ka lexuar për “Lëvizjen e Dhjetorit”. Të thuash që kam njohur personalitetin e Edi Ramës si një aktivist i “Lëvizjes së Dhjetorit”, e ta thuash këtë si kritk. Po ku është kritika këtu?

– A jeni katapultuar ju duke kaluar disa shkallë që të tjerët i kanë hequr duke punuar për tu ngjitur në Partinë Socialiste?

Unë kam trajtuar çdo besim që më është dhënë nga Edi Rama apo PS me besnikërin më të madhe, me përkushtimin më të madh dhe me një model 24 në 7. Në momentin që u futa në PS dhe mu besua puna e rinisë dhe puna e emigracionit jam përpjekur çdo ditë, çdo orë, çdo minutë të justifikoj me punë atë besim. Pra unë jam i parimit, të besohet diçka, bëj mirë atë përpara se të kërkosh diçka tjetër. Nuk kam qenë deputet dhe më rezulton që në vitin 2009 – 2013 jo vetëm të mërzitesha, të ligështohesha, të kafshoja apo të pështyja, por përkundrazi jam përkushtuar më shumë në punë edhe pse nuk funksioni të qënit deputet.

Nga viti 2009 – 2013 besoj se nuk kam lënë ditë pa punuar për rininë dhe për imigrantët për një fitore spektakolare. Ju kujtoj që në vitin 2013 ne kemi fituar 70% të votës rinore të atyre që votojn për herë të parë dhe kemi pasur fluksin më të madh të emigrantëve që kanë ardhur për të votuar për PS.

Ajo që kam bërë është se kam justifikuar besimin. Jam njeri i punës. Merem me fjalë? Nuk kam kohë për atë punë. Kështuqë në momentin që mu dha besim nuk isha deputet, mu dha besimi i PS për të bërë një punë, besoj që e bëra shumë mirë. Do vazhdoj që çdo besim që më jep PS, kryeministri i vendit tim, ta justifikoi me punë. Nëse njerëzit kanë vërejtje për punën, mezi pres të flasin për punën. Më rezulton që gjatë gjithë kohës merren me kosnpiracione dhe asnjëherë të mos flasin për punën. Unë nuk kam kompleks nga puna dhe nuk më vjen për asgjë keq në jetën time.

– Ju jeni ngarkuar me disa përgjegjësi, Sekretar për Emigracionin, Ministër i Mirqënies Sociale dhe Rinisë, duke pasur ndoshta 1/3 e buxhetit të shtetit. Ka njerëz të tjerë në PS që duke mos pasur besimin e kryeministrit, si zoti Majko apo Blushi, njerëz që kanë dhënë dhe kontribut në të shkuarën, pra që do të thotë po krijohet brenda PS një grup preferencial, i cili nuk po lejon karrierën normale të militantëve dhe drejtueve të tjerë të PS?

Nuk më duket etike se edhe zoti Majko edhe zoti Blushi janë miqtë e mi. Si miq të mi ndoshta nuk më takon të komentoj mbi çështje që kanë të bëjnë me familjen tonë politike, me ekipin që është ndërtuar për të bërë rrugëtimin tonë bashkë.

Jam një njeri që i marr punët shumë seriozisht ndaj dhe përgjigja ime nuk ishte puna ime si akuzë për dikë tjetër, aq më pak për miqtë e mi dhe kolegët e mi më të afërt.

Jam munduar që nëse më është dhënë pak besim, të bëj shumë punë dhe të justifikoj çdo besim që më është dhënë.

Ju kujtoi se edhe në këtë ministri, ministri pasardhës, shumë veta nuk ja mbajnë mend as emrin, për një vit ka pasur 1/3 e buxhetit. Unë besoj që ku ka vullnet dhe ku shteti do, shteti bën. Shteti kishte vullnet të bënte zyra pune dhe jo ti bënte mejhane dhe i bëri. Shteti kishte vullnet që në qytete si Tirana të kishte një qëndër rinore, shteti kishte vullnet të negocionte pensionet e emigrantëve, shteti kishte vullnet të bënte një reform pensionesh që ulte moshën e minitarove, i dyfishonte pensionet e tyre, hiqte tavanin, rintegronte pensionet në fshat, nuk ishte bërë për 24 vjet dhe shteti e bëri.

– Thatë që në moshën 12 vjeçare ikët në Greqi, mund të kishit vendosur të qëndronit atje dhe të ishit një emigrant, mund të kishit qëndruar dhe në ShBA dhe të kishit ndjekur një jetë tuajën, ju ndërkohë u kthyet në Shqipëri. Keni ardhur me idenë për të shkundur shoqërinë nga apatia në vitin 2002 me lëvizjen Mjaft. Sot me këto politikanë që i keni akuzuar jeni detyruar të bashëpunoni dhe të bëni deal. Keni kontestuar zotin Ruçi që ishte kryetar i grupit parlamentar të PS, sot jeni koleg me të. Keni kontestuar zotin Meta, keni bërë deklarata të forta kundra tij, sot jeni në krah të tij dhe keni marrë konsensusin e tij.

Çfarë humb dhe çfarë lë në atë sirtarin e idealeve një njeri kur hyn në politikë dhe i harron përherë aty?

Unë besoj që politika është një aksion për gjëra që mund të bëhen. Unë jam futur në politikë, që kur kam qënë te Mjafti edhe më pas, për disa gjëra që kam qenë shumë i qartë. Unë mbaj mend të kem folur për emigrantët dhe pensionet e emigrantëve pa e ditur kurrë se do të merresha me këtë çështje. Unë nuk e shoh politikën si qëllim në vetvete, si një klub ku mjafton të jesh anëtar dhe gjërat ndodhin vet.

– Ka disa parime në politikë?

Patjetër. Politika është mjeti për ta kthyer shtetin në funksion të disa idealeve. Unë besoj se Mjafti ishte një mjet për të shkundur apatinë e qytetarëve, G99 ishte një mjet për të grupuar njerëz të shoqërisë civile, që ë trajtonin politikën si një distancë sterile, që nuk donin të angazhoheshin dhe ishin një mjet për ti angazhuar.

– Kur një njeri hyn në politikë i ndërron opinionet e tij, detyrohet të bëj kompromise?

Politika është një aksion i gjërave të mundura. Sigurisht në një politikë ideale, në një politikë ku 100% e njerëzve do të votonin dikë dhe sdo kishte asnjëri nevojë për konsensus, asnjë nevojë për negociatë. Unë besoj që ka disa gjëra që edhe mund ti kisha bërë më mirë, sigurisht në mosha të ndryshme ndodh edhe një pjekuri e njeriut. Pjekurinë që kam tani nuk e kisha në moshën 22 – 23 vjeç. Besoj që për këdo që e gjykon në këtë kontekst të 22 vjeçari rebel, sigurisht që në atë kontekst, me vrullin dhe pasionin e asaj moshe, njerëzit thonë po patjetër. Në atë kohë shoqëria shqiptare kishte nevojë për një elektroshok, në kuptimin social të fjalës dhe një aksion qytetar ku protesta nuk quhej vetëm hip arkivolin mbi tank, por protest ishte edhe një protest me letra higjenike për Telecomin që në fakt po i trajtonte qytetarët me fatura si të ishin letra higjenike me çmime në stratosferë, edhe protesta e energjisë, pra për ti dhënë sensit të protestës edhe një formulë qytetarie.

– Dhe kategorizimi i politikanëve, i politkanëve abuzivë me politikanë që ju i quani …dhe me këta abuzivët në një moment të jetës suaj jeni partner?

Unë nuk kam asnjë kompleks që vlersimin tim për Edi Ramën e kam siç e kisha ditën e parë, e kam dhe sot, sepse besoj që Edi Rama është një histori suksesi.

Të gjithë njerëzit që ju thoni se mund të jenë të pakënaqur, kjo është një garë dhe duam apo sduam Edi Rama e ka fituar këtë garë. Vezën e Edi Ramës deri sot nuk e bën njeri. Në sensin e një njeriu që punon nga ora 6 e mëngjesit deri në 2 të natës, e një njeriu që di të ngre ekip, e një njeriu që ka vizion dhe arrin ta vizatoj këtë vizion.

Se më the çfarë lë një njeri që hyn në politikë. Unë kam pasur dilema gjithë jetën time, sjam njeri pa dilema. Mbaj mend kur vendosa të kthehesha nga Amerika, ku mund të kisha një jetë shumë më të mirë, edhe një jetë pa andralla, krahasuar me çfarë më priste në Shqipëri, që ishte komplet një gjë e panjohur, mund të kisha zgjedhur atë, por zgjodha sepse kam qenë gjithmonë i gatshëm të marr sfida, të provoj gjëra të panjohura, sigurisht kam pasur një pasion për Shqipërinë, unë besoj se Shqipëria mund të bëhet. Shqipëria nuk është një histori dështimi, Shqipëria mund të jetë një histori suksesi. Kam besuar që më mirë të jem një motorr energjie në Shqipëri, qoftë edhe ajo një energji rebele apo konstruktive sot në Shqipëri, sesa një rrondele në Amerikë. Unë nuk i paragjykoj ato që vendosin të jetojn jashtë. Preferova më mirë dikush në fshatin tim sesa një rrondele në qytetin e dikujt tjetër. Nëse më pyet pse jam pjesë e këtij ekipi dhe çfarë lë pas, patjetër që njeriu lë pas një copë të jetës së vet. Njeriu akuzohet për gjëra që i bën me shumë pasion dhe paragjykohet për bashkëpunime që i vinë natyrshëm. Mua bashkëpunimi me Edi Ramën më vjen natyrshëm, për dy njerëz puntorë vjen natyrshëm bashkëpunimi. Kur futesh në politikë paragjykohesh për gjëra që as nuk të shkon në mend që dikush do të paragjykoj.

Ky mund të jetë një vend që të paragjykon pse dikush është besnik, ndërkohë që preferohet që për sport mediatik dikush të jetë bukshkalë, ose të jetë tradhtarë, ose të bëj kulisa. Unë besoj që këto janë vlera, unë besoj që Edi Rama ka ndërtuar një ekip, ku besnikërin, punën në ekip, fokusin tek puna dhe jo tek fjalët i ka vlera nuk i ka probleme.

– Ju pyeta për raste të tjerë, për bashkëpunimin me zotin Ruçin, me zotin Meta.

Unë jam mirëpritur në Partin Socialiste nga dy njerëz shumë të rëndësishëm që i respektoj jashtë mase, si Gramoz Ruçi dhe Fatmir Xhafa. Më është dhënë tesera e Partis Socialiste, një nga njerëzit që respektoj më shumë në jetën time, Pandeli Majko. Të tre këta njerëz i kam njohur nga puna, sepse besoj që njeriu i mirë njihet më shumë në punë, në momentin që ti je jashtë në një sferë tjetër, jam shumë i sigurt që ka shumë njerëz që sot paragjykojnë Blendi Fevziun dhe thonë kur u bë ky, pse ka ky këtë audiencë, pse i merr ky të gjithë etj. Shumë njerëzve u them uluni bëni punën që bën Blendi Fevziu, bëni detyrat e shtëpisë, hajdeni të përgatitur, nxijani jetën çdo politikani me pyetje të rëndësishme dhe pastaj ankohuni pse Blendi Fevziu është i njohur. E njëjta gjë vlen dhe për ne. Në këtë lloj angazhimi kur njerëzit njihen nga puna, sigurisht disa njohje që nuk i ke kur je 22 vjeç, për njerëz që nuk i ke takuar dhe nuk e kupton se çfarë do të thotë të jesh në pika kyçe të vendit dhe të marësh vendime të rëndësishme. Besoj se sot për këta 3 njerëz që të përmenda, kanë pasur një lidhje personale me angazhimin tim në PS, ruaj konsideratën time më të lartë.

– A ka një projekt politik të Ramës, ndoshta edhe tuajin, që njerëz që vinë nga G99, nga Mjafti, janë përfshirë në strukturat e zv ministrave dhe drejtorëve të rëndësishëm, për ti dhënë një tjetër peshë brenda PS?

As nuk e kam menduar ndonjëherë këtë apo të kem bërë ndonjë llogari, as ka një projekt politik. Në nje vend që është praktikisht i vogël, kush ka qenë i suksesshëm ose në media, ose në politikë, ose në shoqëri civile, ose në biznes, ka marrë angazhime publike.

– Zoti Veliaj keni hyrë për një shoqëri që të shkundet, keni hyrë për një parlament më cilësor, keni kontestuar Nanon dhe qeverisjen e tij, ndërkohë jeni sot në një parlament i cili është nga ana arsimore, nga intelektuale, si dhe nga problemi i kodit etik më i keqi që Shqipëria ka pasur këto 25 vjet. Kemi nisur me një parlament tjetër dhe sot ku duhet të ishim shumë më mirë, kur kemi të rinj që kanë studiuar në të gjithë botën, jemi në nivelin më të keq.

Në vitin 1991 kemi pasur rreth 18 % me diplomë të shkollës së lartë dhe kishim 240 deputet të gjithë të shkolluar, 2 të pashkolluar për arsye rrethanore, njëri prej tyre Sabri Godo, që ishte më i shkolluar sesa vetë të shkolluarit, ndërsa sot kur kemi më shumë se 60% të shkolluar, kemi një parlament ku 24 vetave nuk u dihet origjina e diplomës.

A është ky parlamenti që kishit ëndërruar ju?

Jo. Unë besoj që as parlamenti që kemi ëndërruar, as Shqipëria që kemi ëndërruar është ende këtu. Unë besoj se jemi në rrugën e duhur për disa arsye. Sot padyshim kemi qeverinë më të emancipuar në Europë, kemi barazi gjinore, kemi sot një imazh të vendit. Mos harrojm që para 2 vjetësh ishim një qeveri komplet e izoluar. Nuk është parlamenti ideal por besoj që aspirata jonë nuk është shuar që të kemi një parlament edhe më të mirë. Ajo që po them është që duam apo sduam nga ky parlament, një pjesë e deputetëve hyn në parlament pasi u krijua qeveria, prodhuam një qeveri me rekordet më të mira që kemi pasur në vitet e fundit.

Në kushtet kur një pjesë e ministrave dhan dorëheqjen dhe pati dhe të tjerë që u futën, unë gjykoj që kemi një parlament që sigurisht mund të jetë edhe më i mirë. Në momentin që ne do thonim që ky është një parlament i shkëlqyer, do të kishte vdekur ambicia. Fakti që kemi ambicie për të pasur një parlament më të mirë, besoj që tregon që kemi hapësira për ta përmirësuar.

– Ju jeni i martuar. Dasma juaj ka bërë mjaft bujë në muajin Shtator dhe për arsye të shpenzimit, ishte një dasëm që nisi në Gjirokastër, vazhdoi në Pezë, keni dhënë një përgjigje që u ironizua nga një pjesë e madhe e medias. Ju thatë që ishin kursimet e time mëje. A ju duket një përgjigje jo e sinqertë kjo?

Ajo që më duket e pasinqertë është nxjerrja jashtë konteksit. Kur u pyeta nga gazetarja, thashë si në çdo familje shqiptare, nuk jam një njeri që vi nga jashtë kulturës së këtij vendi, ku prindërit kontribuojnë, ku thashë edhe nëna ime patjetër që kontribuoi. Ju e dini fare mirë sesi funksionon realiteti shqiptar, unë bëra një dasëm shqiptare, një dasëm me miqtë e mi, bashkëshortja ime gjithashtu kishte dasmën e nuses. Duhet të jetë ndoshta një nga momentet e trishta ku një çift gëzon sepse martohet, kam shumë miq, siç jam i ndërgjegjshëm që kam dhe shumë kundërshtarë.

Ajo për të cilën ndjehem i keqardhur është sesi u nxorr jashtë kontekstit. Jam shumë i sigurt që edhe ju që i keni të gjitha mundësitë, në momentin që keni një gëzim në familje, prindërit kontribuojnë, jo se keni nevojë për ata.

– A mund të ishte më modeste dasma juaj?

Teksa e rimendoj, e rimendoj të gjithë ata që u sulën për të shyqer ditën tonë të gezimit, sigurisht që do ta kisha bërë në rrethana të tjera.

– Ku jeni njohur me bashkëshorten tuaj?

Me Ajolën jam njohur fillimisht në Paris, ku unë kam pasur një udhëtim të shkurtër në 2005. Kam pasur një operacion në këmbë, kam lujatur futboll një pjesë të madhe të kohës dhe basketboll, por në Amerikë luaja dhe me ekipin e shkollës, këputa kruçatën. Momenti i parë kur e njoha Ajolën, pasi kishim folur në telefon, ishte një moment katastrof, me paterica, me këmbën e fryrë, e komplet i buhavitur nga ilaçet që merrja për dhembjen, kështuqë nuk ka qenë momenti im ideal. Ndoshta Ajola tha, ky në kushte më normale mund të jetë më i ftilluar. Ato ditë ndoshta që kam qenë i kufizuar në lëvizje, ato ditë kam ndjerë dhe solidaritetin më të madh për personat me aftësi të kufizuar. Kanë qenë 6 javët më të vështira të jetës sime, por Ajola i kaloi me shumë sportivitet. U kishte treguar shoqeve për këtë djalë me të cilin ishte njohur, u kishte treguar edhe fotografi. Kur unë erdha i parruar dhe me paterica, shoqet e saj menduan se kishin ngatërruar personazh. Parisi ka qenë vendi ku jemi njohur. Ajola ka qenë studente e shkëlqyer e jurisprudencës, pas mbarimit të shkollës së saj dhe ajo u çmend, mori vendimin si unë për tu kthyer në Shqipëri, edhe jemi shumë të lumtur sot.

– A e prisnit vendimin për tu kandiduar si përfaqësues i koalicionit të majtë për Bashkinë e Tiranës? Ishte diçka që lindi nga një garë apo ishte diçka që ishte vendosur kohë më parë?

Unë në fakt edhe kandidimin tim në Gjirokastër, nuk e prisja. Kisha vendosur që do të isha shumë aktiv me çështjen e emigrantëve e me çështjen e rinisë. Të gjithë sondazhet tregonin që PS kishte një hapësirë shumë të madhe ende për tu shrytëzuar tek votat e të rinjve, pra mesazhe për rininë, mobilizimi i të rinjve, shumica e të rinjve shikonin tek Edi Rama kryeministrin e ardhshëm që do ndryshonte imazhin e Shqipërisë, që do i rikthente Shqipërisë punën, e gjithë projekti i Rilindjes në fakt përqafoi shumë nga rinia. Kështuqë as vendimin për Gjirokastrën nuk e prisja, pasi bëmë një analizë edhe të minutave të fundit, duke qënë se ishte një zonë kufitare, unë nuk jam nga Gjirokastra, ne arritëm të korrnim një fitore spektakolare. Ndoshta fitorja më thellë e zgjedhjeve, si koalicion 4 me 1 në Gjirokastër, ku besoj pjesa e emigracionit, por edhe puna që po bëjmë me ngritjen e rinisë në projektin e REFRESH dhanë një rezultat spektakolar. Besoj që këtë duam të përsërisim dhe në Tiranë.

A e dija për Tiranën? Nuk edija. E dija që kishte një proces sondazhesh. Besoj e keni vënë re, kam qenë aktiv përditë në 12 vitet e fundit në angazhimin time në jetën publike. Unë përdit kam qenë aktiv te MJAFT, unë përditë kam qenë aktiv në PS, unë kam qenë aktiv përditë në qeveri. Besoj që vaksina më e mirë që mos të biesh në batakun e llafeve është të jesh i zënë me punë. Vaksina ime ka qenë kjo. Edhe në këtë kohë që bëheshin sondazhet, kam preferuar të rri larg edhe komenteve, edhe lobingjeve, sepse besoj se duke qëndruar i përkushtuar tek puna që po bëja, mund të isha shumë i dobishëm. Në fakt Edi Rama pas konsultës me deputetët e Tiranës dha atë vendim, sigurisht që ka qenë i papritur dhe për mua. E vërteta ime është kjo që unë deri në atë fazë nuk kam pasur asnjë bisedë me Edi Ramën, kam qenë i përkushtuar në punë, kemi pasur disa aktivitete publike, disa reforma për tu mbyllur.

– Fushata pritet të filloj zyrtarisht nga data 20 Maj ndërkohë ju jeni duke u përgatitur. Si do të jetë fushata juaj?

Unë besoj që i kemi të gjitha mundësit dhe angazhimi im publik ka qenë për një fushatë pozitive.

– Është e vërtet që i keni dërguar një sms kandidatit konkurrent?

Më e vërtet se aq, e mora në telefon që në momentin që u bë anonimi.

– Nuk ju duket pak teatrale kjo gjë?

Të marësh në telefon një koleg dhe ta ftosh që të bëjm një garë të ndershme dhe të pastër? Absolutisht që jo.

Duke qënë se ai ishte i zënë në ato moment, i dërgova një mesazh për ti uruar suksese dhe per të uruar një garë me fairplay, mu përgjigj me të njëjtën monedhë,e këtë e vlerësoj jashtë mase. Ndaj besoj se edhe unë, edhe doktori nderuar do ti qëndrojm këtij pakti që mos të biem në batakun e helmit, të baltës, të gjithë neverisë që ngjall sherri politik në Shqipëri. Unë, siç e thonë dhe kritikët e mi, shumë herë jam shqyer copash edhe për gëzime familjare, edhe për jetën time. E pranoj është pjesë e çmimit për jetën publike. Do sigurohem që kolegu im mos të dëgjoj kurrë nga goja ime ç’dëgjoj unë nga kaq pak kohë në angazhim publik.

Do ta rikontaktoj zotin Kosova për një debat publik.

– Do dalin kandidatët e Tiarnës në debat publik?

Unë po e them publikisht, jam i gatshëm dhe do të ftoj doktor Halimin që ne të kemi një debat publik të një stili të veçantë, të një stili ku ne nuk përdorim gjuhën e dhunës, gjuhën e shpifjes, gjuhën që kemi dëgjuar në politikë nga disa politikanë të një sere të vjetër dhe të kaluar mode, por një gjuhë ku njerëzit duhet të dëgjojn alternativat. Unë besoj se njerëzit më shumë sesa sharje duan të dëgjojn pse nuk mblidhen plehrat në Tiranë.

Të shkojm në gjëra konkrete unë besoj se kemi një shans fantastik, edhe unë, edhe doktor Halimi, që të kemi një debat dhe një fushat të kulturuar. Do doja që në secilin prej televizioneve kryesore do doja të kishim debatet për alternativat. Jam shumë i qartë se çfarë nuk ka funksionuar në Tiranë. Jam shumë i qartë çfarë duhet ti japim Tiranës për ta çuar në drejtimin e duhur. Do të isha shumë i lumtur të bënim një debat publik me nevojat që ka qyteti ynë për të shkuar në drejtimin e duhur.

– Zakonisht kush zgjidhet kryetar, ju jeni ende në kandidim, është në rrugën për të ardhur në krye të forcës politike. Kështu ka ndodhur me zotin Rama, me zotin Basha.

A shiheni ju si një pasardhës i Ramës në kryë të PS?

Së pari unë besoj që dy rastet që ju përmendët, i zotit Ramës dhe Basha janë përjashtime nga rregulli dhe jo rregulli. Fakti që kemi pasur 2 raste në Shqipëri nuk përbëjn një rregull. Nuk kam asnjë ambicie, nuk kam asnjë qëllim, nuk kam asnjë dëshirë të bëj asnjë punë tjetër sesa të shërbej 24 orë në ditë e 7 ditë në javë për Bashkinë e Tiranës, për qytetin ku jam rritur, për qytetin ku kam kaluar kohët më të bukura të jetës sime, edhe më të vështirat të jetës sime, për njerëz që besoj mund t’ju shërbej me të njëjtin përkushtim siç shërbeva 18 muaj në ministri.

– Si e shihni të ardhmen pak më të largët se kjo e afërmja?

Ajo që shoh është që një njeri që bën mirë punën që ka në atë moment, sduhet të ketë asnjë tafma për të kërkuar një punë tjetër. Fakti që Lulzim Basha prej tafmasë për të kërkuar një punë tjetër dreqosi punën që kishte nuk është etalon që kam qëllim ta bëj.

– Lulzim Basha bëri të njëjtën gjë që bëri Edi Rama, identik.

Edi Rama ka një trajektore komplet tjetër. Edi Rama nuk u katapultua nga dikush, nuk ja fali njeri partin, nuk ja fali njeri bashkinë. Edi Rama është dikush që të gjitha gjërat i ka arritur me punë.

Të krahasosh Edi Ramën me Lulzim Bashën të krahasosh ditën me natën. Mjafton të bësh inventarin e këtij qyteti dhe në inventarin e këtij qyteti jemi 100 me 0.

"Opinion"