Ajo që BSH nuk arrin apo nuk do të kuptojë

Sa herë që mblidhet bordi mbikqyrës i Bankës së Shqipërisë (BSh), guvernatori del me një deklaratë për mediat. BSh ka ulur normën e interesit 2.5% në pesë vitet e fundit. Krejt heshturazi dhe pa ndonjë bujë të veçantë mediatike përveç kronikës qokë e gati pa koment në lajmet e darkës, guvernatori ynë i nderuar ka dalë  plot dhjetë herë brenda kaq pak kohe për të na thënë që norma është ulur…prapë. Kjo masë merret për të kontrolluar inflacionin, pra penguar rritjen e përgjithshme të çmimeve. Këtë herë për fat nuk u ul.

Në vetvete, ulja e normës s’ka asgjë të keqe, përkundrazi, liron kreditë, rrit investimet etj. Problemi nuk qëndron aspak te ulja e normës së interesit, problemi qëndron te ulja e beftë e normës së interesit dhe te fakti që ulja nuk mund të vazhdojë përgjithmonë. Nga vjeshta e vitit 2008 deri në korrik 2012 Banka Qëndrore Evropiane në kulm të krizës e ka ulur normën e interesit nga 3.75 në 0.75%. Në kulm të “suksesit” dhe “rritjes ekonomike” Banka e Shqipërisë gjithashtu e uli normën e interesit nga 6.25 në 3.75%. Nga Janari i vitit 2003 kur norma ishte 8.5% kjo shifër vetëm është ulur. U deshën 10 vjet që guvernatori të pranojë në fjalën e tij se ekonomia është “poshtë potencialit”, ose troç si mos më keq, atë që Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe ekonomistët e pavarur kanë vite që e thonë. Kjo mjafton për të provuar që as institucionet e shtetit nuk e besojnë më propagandën e utopisë së ekonomisë së Shqipërisë.

Problemi më i madh i një qeverie është rritja ekonomike. Një ngadalsim kaq i beftë me “frena dore” i rritjes ekonomike është i pajustifikueshëm dhe çdo qeverisje detyrohet që ta minimizojë efektin me anë të dy levave që ka në dorë: leva monetare që sipas BSh konsiston në uljen e interesit sa më shumë bie ekonomia dhe leva fiskale që nënkupton rritjen e borxhit i cili ka arritur majat për të maskuar rënien ekonomike ndërkohë ende s’e dimë ku ikin gjithë ato para se në spitale e shkolla jo e jo. Të dyja këto leva tashmë janë drejt thyerjes.

Qeveria shpëtoi nga situata (akoma dhe më) kritike nga eksportimi i energjisë në kurriz të fshatrave të përmbytur të Shkodrës shitur fqinjve me “ofertë stine” më lirë nga ç’u shitej shqiptarëve si dhe nga eksportimi i naftës që gjithashtu s’është për t’u duartrokitur pas dështimit spektakolart të ankandit të shitjes të Albpetrolit dhe vjedhjes që po na bëhet në detin Jon. Tani BSH vazhdon të ulë normën e interesit (dhe gjasat janë që do ulet sërish deri në qershor) si doktori që të jep vetëm qetësues për dhimbjet kur nuk ta gjen dot se çfarë sëmundje ke.

Ajo që BSH nuk arrin apo nuk do të kuptojë si një fëmijë nevrik kopshti që përplas këmbët kur e ndalojnë të dalë të luajë kur bie shi është që nuk ka më stimuj ekonomikë që të mund ta rimëkëmbin ekonominë sepse problemet janë politike dhe jo ekonomike. Për këtë arsye, deklarata  e guvernatorit se do nisë një paketë stimujsh me përmirësime mbi përvetësimin e kolaleralit (pra bankat ta kenë më të lehtë t’ua marrin shtëpitë dhe pronat të varfërve që nuk i paguajnë dot kreditë), masa më efikase të politikës monetare dhe makroprudencë (borxhi publik 63%, ulja e normës mbi 50% brenda 10 vitesh etj.) janë krejt boshe dhe madje ofenduese për të gjithë aktorët e tregut të cilët presin masat konkrete dhe fjalë të qarta (ose të paktën fjalë shqip, jo “makroprudencë”) për të dalë nga dëshpërimi dhe në vend të tyre marrin një tymnajë nga njerëzit në pushtet të cilët dalin para kamerave sa për të hedhur rradhën edhe këtë herë.

Po ç’mund të presësh nga një bord mbikqyrës që deklaron paradoksalisht se qeveria ka rritur me 35% defiçitin buxhetor dhe vetëm disa rradhë më poshtë shkruan “..kërkesa e ulët e qeverisë për financim…”. Mund të presësh vetëm që të ulin deri në 0 normën e interesit. Atë po, dinë ta bëjnë.