Barku i Leviatanit në një video (impresion viziv)

Me vëzhgimin për kushedi të satën herë të videos së famshme (ose famëkeqe) me një zëvendëskryeministër dhe një ministër më ndodhi diçka vërtet e çuditshme. Në momentin që specialistët thanë se zëri nuk ekziston, në momentin që Gjykata e Lartë shkoi edhe më larg se specialistët duke thënë se “fakti nuk ekziston”, nuk u dhashë më aspak rëndësi fjalëve që artikuloheshin apo që presupozohej se shqiptoheshin në atë video. Sa më shumë përsëriteshin pamjet aq më pak i dëgjoja fjalët e aq më pak mundohesha të fokusohem tek kuptimi i tyre. Derisa një ditë, kur e pashë për herë të fundit, fjalët nuk ekzistonin më. Kishte ndodhur që, duke mos u besuar veshëve, kisha mprehur në mënyrë refleksive sytë dhe ajo që shikoja fliste me një gjuhë më të qartë dhe të patjetërsueshme në simbolikën e saj se çdo fjalë: Barku! Po, po, Barku! Harrojini fjalët, lini gjithshka tjetër në atë video, por mos anashkaloni Barkun impozant, i cili tundet për pas sekonda para se të zhytet në kolltuk. Para atij Barku, fjalët janë memece dhe të pavlera! Fjalët mund t’i manipulosh, por jo atë Bark elokuent që flet me gjuhën e vet të pathyeshme.  

Çfarë na thotë, pra, Barku i pamanipulueshëm i asaj videoje?

Elias Canetti, teksa shkruan në librin e tij “Masa dhe pushteti” për hamësit e mëdhenj (Meistesser), shprehet se ka grupe njerëzish, të cilët tek këto hamës shohin prijësin e tyre. Barku i tyre i mbushur cep më cep u jep atyre garancinë se rreziku për të vuajtur apo vdekur nga uria ka kaluar. I gëzohen aq fort barkut të madh e të mbushur të prijësit a thua se ky e ka mbushur barkun edhe për ato. Këtu shfaqet qartë raporti midis pushtetit dhe procesit të tretjes.

Në bibliografinë e po këtij libri, Canetti përmend një etnolog me emrin H.A. Junod. Junod, duke iu referuar fisit Bantu, përshkruan aktivitetin e prijësit të këtij fisi, aktivitet i cili konsiston kryesisht në konsumimin e sasive kolosale ushqimore. E njëjta fjalë “fouma” në gjuhën e këtij fisi shenjon dy folje: “sundoj” dhe “ha”. Detyrimet e anëtarëve të fisit Bantu ndaj prijësit shlyhen përmes ushqimesh, të cilat mbreti i konsumon me bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë. Rituali i të ushqyerit të prijësit forcon identitetin dhe bashkon anëtarët e fisit.

Ashtu si në rrathët e trungut të një peme mund të lexosh jo vetëm moshën e pemës, por edhe cilësinë e viteve të kaluara nga vetë pema, ashtu edhe palat e dhjamit në barkun në rritje të prijësit informojnë banorët e fisit në lidhje me mirëqenien aktuale dhe të ardhshme të bashkësisë së tyre. Barku i dhjamosur i kryetarit u transmeton atyre siguri në një botë, ku burimet ushqimore rrallohen gjithnjë e më tepër; anasjelltas humbja e peshës, rënia e barkut të kryetarit do t’u sinjalizonte banorëve krizë dhe rrezik. Për këtë arësye mbretit i duhet të rrasë në barkun e tij sasi kolosale ushqimesh. Në këtë ritual ai përfaqëson gjithë anëtarët e fisit. Po të mos hante, mbreti do të kryente mëkatin më të madh kundër moralit të fisit.

Në realitetin transparent të fisit Bantu, foljve “sundoj” dhe “ha” u qëndrojnë përballë të kundërtat e tyre, foljet “sundohem” dhe “paguaj detyrimin”. Edhe për këtë, gjuha bantu ka një fjalë të vetme: “louba”, e cila shpreh njëkohësisht vasalin dhe taksapaguesin. Asnjëherë nuk bën vaki që mbreti ta kollofisë të gjithë detyrimin që i dorëzojnë vasalët. Taksën në formë ushqimore, prijësi nuk e konsumon asnjëherë i vetëm dhe nuk e ndan asnjëherë vetëm me shpurën e tij besnike, njerëzit e aparatit shtetëror, si me thënë. Një pjesë e madhe e ushqimeve i kthehet edhe një herë mbrapsht taksapaguesëve, tek mbështetja e të cilëve mbreti bazon ekzistencën e tij. Bujaria, zemërgjerësia e prijësit është premisa për ta ruajtur pushtetin. Procesi i marrjes, grumbullimit, ruajtjes dhe shpërndarjes është një proces kryesisht politik dhe me kosto të lartë.

Në videon e famshme Barku flet vetë. Flet për mirëqenie. Një mirëqenie thjesht personale. Flet ekskluzivisht për marrje. Jo për shpërndarje. Më vjen keq, zotëri, por ky Bark nuk ka vend në politikën ku qytetari është i pari. Në fisin Bantu jo që jo!