Për ish-qytetin tim dhe Laçin e Loro Shestanit
Ndër dhjetëra e qindra ftesat, që gjatë gjithë viteve të punës sime si gazetare (e kulturës) më kanë mbërritur në zarfe letre, në telefonata zyrtare (a miqësore), në sms-ra, në inbox-in e emailit (apo dhe të facebook-ut, së fundmi) asnjëra nuk më kishte kuriozuar e ngacmuar aq shumë sa ftesa që më mbërriti në duar vetëm pak ditë më parë.
Jo pse titulli i filmit, “Dita e fundit e Loro Shestanit”, për të cilin më bëhej ftesa që t’i nderoja ftuesit me pjesëmarrjen time në promovimin e datës 21 nëntor në Kinema Millenium, më thoshte ndonjë gjë. (Vetëm një ditë pasi mora ftesën, më qëlloi të informohesha nga gazetat se ky film me metrazh të shkurtër ishte përzgjedhur ndër 130 filmat nga i gjithë Ballkani, për në “Berlinale 2012”). As pse regjisori ishte ndonjë nga ata emrat e mëdhenj të kinematografisë shqiptare, në premierat e të cilëve, për hir të së vërtetës, ndihesh vërtet e nderuar nëse të ftojnë t’i nderosh me pjesëmarrjen tënde.
Ai që më nxori nga ndjesia rutinë që të ndjellin këto lloj ftesash, ishte pikërisht emri i panjohur (për shumëkënd) i regjisorit Sokol Keraj, që mua më erdhi vrrullthi nga kujtesa si shumë, shumë i njohur.
Jam e bindur se askujt prej kolegeve (a kolegëve) të mia ky emër nuk u thotë asgjë përtej lajmit që tre përzgjedhësit e Festivalit Ndërkombëtar të Berlinit, Anna Hoffman, Bernd Buder dhe Nikolaj Nikitin, pas vizionimit të filmave nga vendet e Ballkanit, vendosën të rekomandojnë për premierë botërore në “Berlinale 2012” dy filma shqiptarë: “Ditët e fundit të Loro Shestanit” të regjisorit Sokol Keraj, për kategorinë e filmit të shkurtër; dhe “Farmakon” të regjisorit Joni Shanaj, për kategorinë e filmit artistik me metrazh të gjatë.
Edhe mua, nuk kishte pse të më thoshte asgjë më shumë se kaq emri i Sokol Kerajt, nëse nuk do të më kishte përkitur me të e njëjta e shkuar (në kohë dhe hapësirë), i njëjti qytet ku u lindëm dhe u rritëm, qyteti i Laçit, që ai rrëmoi, për t’i nxjerrë historinë e dhimbshme e krejt të vërtetë të Loro Shestanit, për ta pasqyruar si një film, në ekranin e madh të Tiranës, e të Berlinit më pas.
Në asnjë prej herëve kur jam ulur në sallën e Kinema Milleniumit, nuk kish si të më shkonte në mend se do të vinte një ditë kur një ish-bashkëqytetar i imi do të projektonte në atë ekran të madh Laçin e vogël (ngritur në trekëndëshin Patok-Uzina e Superfosfatit-Kisha e Shën Ndoit), e se do të shndërronte në një ngjarje të madhe kinematografike një prej shumë historive të tmerrshme që ka prodhuar e përjetuar ai qytet, sidomos në vitet e para të ndërrimit të sistemeve. Dhe kur kjo ndodhi me të vërtetë, në mbrëmjen e 21 nëntorit, m’u duk si çudi. Ishte e çuditshme ta shikoje në film, përmes historisë së tmerrshme të Loro Shestanit në Laç, (që shkaktoi jo pak bujë e thashetheme mbi arsyet që mund ta kishin shtyrë drejt vetëvrasjes me dinamit, në ballkonin e shtëpisë, burrin e ve, të mjerë në varfërinë e skajshme, të cenuar ndoshta në nder, e të rënduar nga marazi i ikjes së vajzës në Itali), shndërrimin e frikshëm që pësuan njerëzit dhe ai qytet (ndoshta më të frikshmin shndërrim që ka pësuar ndonjë qytetet tjetër në Shqipëri).
Duke parë atë film, m’u ndoll edhe një herë dhimbja që ndieja atëherë kur shihja qytetarinë (e thjeshtë dhe elitare) e atij vendi (të mbledhur nga të katër anët e Shqipërisë, për të ndërtuar qytetin e ri industrial) të mbytej nga varfëria e pushtohej nga arroganca e zengjinëve të rinj të drogës, trafikimit të femrave e makinave luksoze, të lajthiste nga tundimi i përfitimit, të shpërbëhej, të zhgënjehej, të shpërndahej apo të mposhtej e dorëzohej (a vetëvritej) në rast se nuk shpërndahej dot në një qytet a shtet tjetër.
Në mbarim të atij filmi një shije e të keqe më kaploi nga ai realitet, të cilin pothuajse e kisha harruar prej rutinës së jetës sime të re, në Tiranë.
Teksa dritat në sallë u ndezën, pashë rreth e rrotull njerëzit që duartrokisnin po aq entuziastë sa dhe unë. Duke i njohur një e nga një, të gjithë me radhë, kuptova se aty në sallë ishin shumë prej asaj pjesës tjetër të ish-qytetarëve të mi (dhe të prindërve të mi), ata të ikurit, të shpëtuarit, para se Laçi t’i vriste aq (a ndoshta jo dhe aq) dhimbshëm sa Loro Shestanin.
Duke iu bërë një apel të shpejtë me sy, konstatova se çdonjëri prej tyre (apo fëmijët e tyre) ka arritur të realizohet (mirë dhe shumë mirë, madje) edhe në jetën e re metropolitane, apo diku tjetër gjetkë, nëpër botë. Kanë bërë emër e kanë zënë poste të rëndësishme në institucione shtetërore e private. Duke u përshëndetur e folur me ta, më erdhën në mendje sa e sa të tjerë, jo të pranishëm në atë sallë, dhe kuptova se në fakt nuk kishte asgjë për t’u çuditur për çka ndodhi atë natë në Kinema Millenium.
Sokol Keraj ishte thjesht njëri nga laçianët, që duke ikur nga ai qytet (për studime jashtë Shqipërisë) arriti të bëjë diçka, mbërriti në këtë ditë, që të bëjë (si një bashkëprodhim shqiptaro-rumuno- kolumbiano- bullgar) një film aq të mirërealizuar me historinë që rrëmoi në qytetin e tij, sa të fitojë të drejtën të përfaqësohet në “Berlinale 2012”.
Filmi i tij është dëshmia më e hidhur e shndërrimit të frikshëm të qytetit ku ai lindi dhe u rrit. Suksesi i tij është dëshmia më e mirë e asaj çfarë Laçi përfaqësonte dikur. Me të ikurit, por edhe me ata pak të mbeturit atje, (me gjithë vlerat që kanë) në përpjekjet e tyre sizifiane për t’ia rivënë në vend, me sa munden, nderin atij qyteti. Siç ishte atëherë, ende pa e pushtuar zengjinët e rinj.
Ja pse mua, si një tjetër banore e ikur prej atij qyteti, ftesa për të qenë prezente në premierën e këtij filmi, më kuriozoi dhe ngacmoi më shumë se të gjitha ato dhjetëra e qindra ftesa që më kanë mbërritur në gjithë vitet e punës sime si gazetare, edhe nga emra regjisorësh të mëdhenj.
Mapo
Comments
Kurre s`kam qene kaq i lidhur
<p>Kurre s`kam qene kaq i lidhur me nje artikull, me cdo fjale te tij. Tani dua deshperimisht te shikoj filmin. Pergezime per shkrimin!</p>
Add new comment