Leximi matematik i votës nga Kodi Zgjedhor

Tani, në prag të zgjedhjeve  parlamentare, objektivi kryesor i grupimeve politike është se kush do ta formojë qeverinë e ardhshme. Për këtë  duhet  të  shihet  pse cili subjekt p politik(apo grupim p subjektesh) do të ketë më tepër se 70 mandate në parlamentin e ardhshëm. Kjo varet nga vota e  zgjedhësve që do të hidhet në kutitë e votimit më 23 qershor. Varësia e sipërpërmendur e cila përcaktohet nga kodi zgjedhor do të jetë objekt i kësaj analize. Pavarësisht se jemi 4 vjet pas  vitit  2009  dhe  faktorëve të rinj si Fryma e Re Demokratike, Aleanca Kuq e Zi apo kandidatë  të pavarur, do të marr rezultatet e vitit 2009 dhe konfigurimin aktual të koalicioneve si shembull referues për shqyrtimet e mëposhtme. 

-vota pa efekt: paraqet numrin e votave në një zonë elektorale që mund t’i  zbriten subjektit pa ndikim në mandate.

+vota pa efekt: paraqet numrin e votave në një zone elektorale që mund t’i shtohen subjektit pa ndikim në mandate.

Pra, pavarësisht se Aleancës.PS i rezultojnë shumë vota jofunksionale(shih p.sh Beratin nga  tabela.2) gara është e drejtë dhe e barabartë me të dy subjektet për sa i takon formulave të shpërndarjes së mandateve( për pak vota më shumë shpërndarja mund të favorizojë  Aleancën.PS).

Aleanca.PD merr 71-mandate ndërsa

Aleanca.PS merr 69 mandate, që do të thotë një fitore e të djathtës. 

Por, a  është e drejtë ndaj përcaktuesit kryesor(zgjedhësit)  të fituesit të zgjedhjeve, shpërndarja e mandateve e përcaktuar në nenet  75,162  dhe 163 të Kodit Zgjedhor? Mjafton të shohim grafikun e mëposhtëm dhe të vërejmë se sa përcaktues  kryesor  janë  zgjedhësit. 

Grafiku.1: Shpërndarja e mandateve për aleancat e PD-së dhe PS-së kur numri total i mandateve lëviz nga 100 deri në 150.

Siҫ  shihet, sikur kushtetuta në nenin 64, pika 1(që nuk varet aspak nga zgjedhësit) të përcaktonte 128 deputetë, Kodi Zgjedhor do i jepte  Aleancës.PS  68-mandate, ndërsa  Aleancës.PD 60- mandate, që do të thotë një fitore e pastër e të majtës.  Vlen të përmendet që Aleanca.PS do  kishte 163695 vota pa efekt dhe Aleanca.PD do kishte 54160 vota pa efekt në rang vendi në rastin me 140 deputetë, ndërsa në rastin me 128 deputetë Aleanca.PS do kishte 80487 vota pa efekt  dhe  Aleanca.PD do kishte 147957 vota pa efekt në rang vendi.

Si  përfundim shtrohet pyetja: A mund të ndodhë kjo situatë edhe me rezultatet e zgjedhjeve të 23 qershorit? Duke patur parasysh faktorët e rinj të këtyre zgjedhjeve, raportet mes subjekteve mund të ndryshojnë. Kështu mund të krijohet  një rezultat tjetër dhe më i balancuar ashtu që formula elektorale të mos ketë kaq ndikim deҫiziv dhe fituesi të përcaktohet më qartësisht.  

Por, a do të ndodhë kjo? Mbetet të presim rezultatet e 23 qershorit...