Dhurata Shehri me M. Nanon: "Le të na thotë qeveria se në cilin vend të botës ka një ligj të ngjashëm me projektligjin e vet për Arsimin e Lartë"
Kjo është një intervistë që Mustafa Nano ia ka marrë Dhurata Shehrit, pedagoges në Fakultetin Filologjik të Universitetit të Tiranës. E gjithë biseda vërtitet rreth projektligjit mbi Arsimin e Lartë, i cili ka ngjallur shumë diskutime, e mbi të gjitha kundërshtime. Vetë zonja Shehri është pjesë e një grupi të madh pedagogësh, që kanë shprehur kritika e objeksione, e që i kërkojnë Ministrisë ca kohë më shumë në dispozicion për të vijuar me dialog e konsulta, dhe një gatishmëri më të madhe për të dëgjuar zërin e atyre që janë të interesuar mbi këtë projektligj më shumë se cilido tjetër.
M.N: Mirëmbrëma Dhurata, e faleminderit që pranuar ftesën!
Dh.Sh.: Ju falenderoj për interesimin
M.N.: Do doja të flisnim lidhur me projektligjin për Arsimin e Lartë. Kam vënë re se, tok me shumë kolegë të tjerë, keni shprehur shumë objeksione. Është krijuar ideja se po duan të miratojnë një ligj që bart shumë probleme. Është kështu? Apo është më keq se sa kaq?
Dh.Sh.: Është më keq se kaq. Projektligji, jo vetëm që nuk është zgjidhje për problemet e sotme dhe të ardhme të arsimit të lartë në Shqipëri, po bëhet vetë krijues problemesh. Ai shkatërron një pjesë të madhe të asaj ç'ka është arritur deri tani: liritë akademike dhe një farë autonomie relative universitare të fituar në këto 20 vjet.
M.N.: Cila është kritika kryesore konkrete që ju bëni? Cila është ajo pjesë e projektligjit që ju duket më e rrezikshme?
Dh.Sh.: Kritika kryesore është fryma kontrolluese që mbart projektligji në mënyrë kapilare. Shteti me këtë projektligj, përmes pesë agjensive shtetërore dhe ndërhyrjes në bordet e administrimit, merr në dorë gjithë zinxhirin e punës në universitet, nga pranimi i studentëve deri tek kontrolli i cilësisë. Krijohet një aparat burokratik, i kotë, i panevojshëm që, përveç kontrollit, do të bëhet edhe një barrë për taksapaguesit shqiptarë. Elementi i dytë më i rrezikshëm në këtë projektligj është heqja dorë e shtetit nga grant-i i pakushtëzuar nga njëra anë, me të cilin përballohen rrogat e pedagogëve, dhe nga financimi i nivelit 'Master', i cili është pjesë e rëndësishme e sistemit universitar.
M.N.: Me "grant të pakushtëzuar" keni parasysh atë pjesë të buxhetit të shtetit, me të cilën financohen universitetet publike?
Dh.Sh.: Po, e kam fjalën për pjesën e buxhetit që mbulon të paktën pagat e pedagogëve, ndonëse ka të paktën 5 vite që shteti nuk i mbulon realisht as ato. Nga 12 rroga mujore në vit, buxheti i shtetit aktualisht mbulon vetën 9-10 rroga. Kjo praktikë e kundërshtuar nga universitetet tashmë bëhet ligj.
M.N.: Ka pasur gjithë kohën një përpjekje të pushtetit politik për të patur nën kontroll jetën universitare. Përse u duhet ky kontroll?
Dh.Sh: Po, shteti ka pasur gjithë kohës "dëshirën" për të vënë nën kontroll universitetin. Përpjekja e fundit (para kësaj) ka qenë në vitin 2007, kur mjeti i kontrollit ishin bordet që do të shmangnin zgjedhjet në universitete dhe pavarësinë e të zgjedhurve. Siç dihet, edhe atëherë universiteti iu përgjigj me rezistencë të fortë deri sa qeveria u tërhoq. Kontrolli i jetës universitare ka të ngjarë t'u duhet pushtetarëve së pari për ta shndërruar universitetin në filiacion të politikës, pra, në një mundësi për të implementuar në sistem militantët politikë dhe politikat dritëshkurtra duartrokitëse ndaj çdo qeverie. Së dyti, për të shembur ndoshta të vetmen "kështjellë" rezistence të shoqërisë së shprehur përmes elitave të dijes.
M.N.: Një parantezë: Ka pedagogë militantë? Janë të shumtë?
Dh.Sh.: Ka pasur, mund të ketë, por janë gjithnjë e më të paktë. Nga ana tjetër, militantizmin e tyre nuk mund ta shprehin në universitet, sepse atmosfera dhe fryma universitare e ka bërë gjithnjë e më të pamundur. Secili në jetën e vet private apo publike tej universitare, ka lirinë të jetë edhe militant, por ta shprehësh këtë në universitet është anakronike, më së pakti, dhe e patolerueshme, më së shumti. Kjo frymë ka sjellë që edhe në punën shkencore bindjet politike të jenë gjithnjë e më pak të reflektuara për t'ia lënë vendin bindjeve përmes argumenteve të dijes.
M.N: Po e vazhdoj dhe pak parantezën: Mund të qëndrojnë bashkë militantizmi politik dhe zotësia akademike? E cënon ndopak i pari të dytën? Apo aspak, s'është fare e thënë?
Dh.Sh.: Në momentin që universiteti ka autonominë nga politika dhe politika i rri larg universitetit ka raste, sidomos në shkencat humane kur bindjet ideologjike (dhe jo militantizmi partiak) mund të rrijnë bashkë me zotësinë akademike. Kur dija akademike nuk i nënshtrohet ideologjisë politike, por është nuancë identiteti, mund të rrijnë bashkë. Për shembull, një studiues letërsie neo-marksist është i tillë sepse mendon ashtu, sepse ka zgjedhur këtë metodë studimi të letërsisë, por jo se zbaton ndonjë orientim të partisë komuniste. Nëse nuk ekziston autonomia akademike, pra, nëse politika dhe pushteti do të ushtronin kontroll mbi universitetin, neo-marksisti në fjalë, nuk do të mund të ekzistonte në botën universitare përveç rasteve kur në pushtet të ishte partia komuniste, dhe e kundërta, një mendimtar ideologjikisht i djathtë do të ishte pjesë e botës akademike vetëm kur në pushtet të ishin të djathtët.
M.N.: Paranteza quhet e mbyllur. Po kthehem aty ku ishim. Lexova një ndërhyrje të zv.Ministrit të Arsimit, Arbi Mazniku, në debatin publik që ka shkaktuar projektligji në fjalë, e sidomos reagimi juaj, dhe në të ai nënvizonte idenë e bindjen e vet se ky projektligj është gjëja më e papolitizuar që mund të jetë bërë ndonjëherë në lëmin e reformave arsimore gjatë dy dekadave të fundit. Ju nuk e pranoni këtë pretendim të Maznikut...?
Dh.Sh.: Jo ne, por vetë projektligji i dalë prej tij thotë të kundërtën. Zoti Mazniku thotë edhe që janë marrë parasysh vërejtjet e botës universitare, ndërkohë që për këtë projektligj jo vetëm që janë hedhur në kosh vërejtjet e gjithë universiteteve, por edhe komisioni i angazhuar në fillim të procesit nuk është marrë në konsideratë. A mund t'i besojmë zotit Mazniku...?
Imagjinoni sa seriozisht e ka pasur qeveria dialogun me universitetet për këtë projektligj, kur la kohë vetëm 6 ditë për ta diskutuar dhe ndërkohë kishte përgatitur "festën" e përpilimit me sukses të projektligjit vetëm dy ditë pas marrjes së vërejtjeve.
M.N.: Ju kërkoni që Ministria të vijojë konsultimet me ju? Doni që t'i lërë ca kohë më shumë debatit në publik? Doni që të bëhen ndërhyrje të forta në projektligj, me synimin për ta përmirësuar? Apo kërkoni që ky projektligj të hidhet në kosh e puna të fillojë nga e para?
Dh.Sh.: Duam që së pari, Ministria dhe Qeveria ta marrë më seriozisht Arsimin e Lartë dhe të kuptojë se liria akademike dhe autonomia universitare janë kusht për cilësinë e universiteteve. Jashtë kësaj premise nuk mund të ketë dialog, nuk mund të ketë proces normal të hartimit të projektligjit. Universitetet janë treguar edhe bashkëpunuese, edhe rezistente me Ministrinë, pasi i kanë dërguar me qindra faqe vërejtje, sugjerime dhe ekspertizë. Por ministria është treguar jo serioze në këtë dialog. Kemi pasur tri faza: Raporti i parë që u hodh poshtë, i dyti që kundërshtonte të parin, dhe projektligji (faza e tretë) që hidhte poshtë dy të parat. Me këtë projektligj të fundit, qeveria e ndërpreu vetë dialogun, pasi shpërfilli gjithçka, edhe veten. Pra, ky projektligj është i papranueshëm në thelbin e vet. Le të gjejë qeveria një model universitar të një vendi normal demokratik kudo në botë që të ketë ngjashmëri me këtë që na ka sjellë.
M.N.: Një pyetje të fundit: Si do t'i vlerësonit ca ndërhyrje që janë bërë në arsim deri në momentin që lindi diskutimi mbi këtë projektligj? Kam parasysh këtu, mbi të gjitha, një pezullim të një numri universitetesh private, për ndonjë prej të cilave legjendat metropolitane, që nuk duket se kanë qenë thjesht legjenda, thoshin se jepnin diploma në këmbim të parave. Por edhe testimin e mësuesve në sistemin parauniversitar.
Dh.Sh.: Përpjekja për të rregulluar sistemin arsimor privat, por edhe përpjekja për t'u marrë me problemet e universitetit publik duhet përshëndetur, pasi është pozitive në vetvete. Ndërsa testimi i mësuesve më duket abuziv dhe shkelje e pastër ligjore. Por, mësuesit e ngratë janë nën kontrollin total të politikës dhe reagimin, pikërisht për këtë arsye e kanë të vakët. Lëvizja dhe rezistenca jonë bëhet edhe për këtë, për të mos u shndërruar në ca vasalë të përunjur të politikës. Ndoshta, ndonjë ditë, ndonjë punonjësi në ministri, që ka mbi 20 vjet që nuk shkel në universitet, dhe më tepër se kaq, që nuk lexon asnjë libër, mund t'i shkrepet të testojë edhe profesorët, edhe titujt dhe gradat e tyre. Madje të vërë në diskutim edhe diplomat tona të mbrojtura në universitetet më të mira të Evropës.
M.N.: Me mjekët po provojnë ta bëjnë. Mua vetë më duket - është më e pakta që mund të them - një gjë e çuditshme. Dhe e kam shkruar...
Dh.Sh.: E kam lexuar dhe ju mbështes.
M.N.: Ju falenderoj, Dhurata, për këtë bisedë!
Dh.Sh.: Edhe unë. Ishte kënaqësi që biseduam bashkë.
Comments
Nuk ka permendur nje tjeter
<p>Nuk ka permendur nje tjeter pike te cmendur. Sipas ketij projektligji, neser qeverise i lind e drejta ta "privatizoj" komplet universitetin publik nese do, t'ia shesi bleresit me te pare. </p><p>Dhe Mazniku na thote se keto jane reforma si e gjithe bota perendimore???</p>
Add new comment