tito

Një vendim i bashkisë Beograd për të ndërtuar një muze të Serbisë në atë që njihet si “Shtëpia e Luleve”, ka provokuar disa reagime. Kjo pasi shtëpia në fjalë mban mauzoleumin e ish-drejtuesit të Federatës Jugosllave, Josip Broz Tito, trupi i të cilit tashmë duhet zhvendosur. Mbesa e tij, Svetlana Broz, ka deklaruar se nuk ka asnjë normë qytetërimore që të justifikojë këtë zhvendosje duke bërë me këtë rast edhe një koment politik:

Gjatë gjithë Luftës së Dytë Botërore, Ballkani ishte burim i problemeve të vazhdueshme për Rajhun e Tretë. Pas rrënimit të Jugosllavisë nga Vehrmahti në prill të vitit 1941, në copat e saj u ngrit një kundërshtim i fortë ndaj nazizmit, duke nisur një luftë të ashpër kundër pushtuesve.

Më e fuqishmja nga këto forca ishte e ashtuquajtura Ushtria Nacionalçlirimtare Jugosllave, në varësi të Partisë Komuniste të vendit. Nëse fillimisht përbëhej nga njësi të vogla partizane, në pranverën e vitit 1944, ajo përfshinte divizione dhe trupa të mëdha që numëronin rreth 300 mijë vetë.

Punimi më poshtë ka për autor Igor Vukadinoviç nga Akademia Serbe e Shkencave. Ai mbulon një periudhë historike në raportet mes Shqipërisë së Enver Hoxhës dhe Jugosllavisë së Josip Broz Titos. Autori mbron tezën se zgjerimi i të drejtave të Kosovës dhe për shqiptarët e Kosovës u përpunua si një ide anti-serbe nga klani Tito-Kardel-Bakariç, pas nxjerrjes nga skena të politikanit serb Aleksandër Rankoviç.

Një udhëtim virtual nëpër monumentet e pas Luftës së Dytë Botërore në ish-Jugosllavi. Wilson Center organizoi një bashkëbisedim online me Donald Niebyl, shkrimtar i pasionuar pas historisë dhe udhëtimeve. Niebyl flet për disa monumente në veçanti, simbolikën e tyre, stilin arkitekturor dhe shkrirjen me mjedisin ku janë vendosur.

Richard Byrne - moderator

Donald Niebyl – autor “Spomenici Monument Database”

Është shkruar disa herë se përmirësimi i marrëdhënieve me Jugosllavinë në fillim të viteve ’70 lidhej me kërcënimin rus që u lexua si shumë iminent sidomos pas ngjarjeve të Çekosllovakisë në vitin 1968. Në një përmbledhje publikuar në datën 4 dhjetor 2017 në faqen online të Wilson Center, kjo gjë konfirmohet tanimë nga burime diplomatike jugosllave të kohës së krizës së vitit 1971.

Baza ajrore e Bihaçit ka qenë një nga instalimet ushtarake më të mëdha në Europë dhe ajo ndodhej fare pranë Shqipërisë, në pjesën boshnjake të ish-Jugosllavisë. Ajo njihet si baza ajrore Zheljava, zyrtarisht Objekat 505 – Objekti 505, rrëzë malit Plješevica. Ajo nisi të ndërtohej në vitin 1948 dhe përfundoi në vitin 1968 me një kosto totale, 6 miliardë dollarë. Objekti konsiderohej si bazë ajrore e nëndheshme, por në fakt aty avionët vetëm strehoheshin në tunelet e ndërtuara në mal, diçka që u imitua në Shqipëri me Gjadrin, apo me bazën detare në Porto Palermo.