Ndotja

Ekonomia globale është e destinuar të tkurret mesatarisht me 19% deri në vitin 2049 për shkak të krizës së vazhdueshme klimatike, por me dallime të qarta midis vendeve gjithnjë e më pak të pasura: ato me të ardhura të ulëta dhe me emetim të ulët historik të gazeve serrë do të vuajnë më shumë, do të pësojnë humbje të ardhurash 61% më të madhe se ato me të ardhura më të larta dhe 40% më shumë se vendet me emetime më të larta.

Në  një intervistë dje në emisionin “Të Paekspozuarit”, ish-deputeti Besnik Baraj, ka folur për ndotjen në Tiranë e cila sipas matjeve të tij, rezulton e rrezikshme për shëndetin. Baraj arriti deri aty sa sugjeroi në mënyrë kuptimplotë:

Shkoni bëni Pazar, por mos merrni fëmijët me vete!

Duke iu referuar këtu sidomos qendrave tregtare.

Dhjetë vjet pasi nisi luftën kundër ndotjes, Kina po sheh rezultatet e para. Nëse dhjetë vjet më parë, kryeqyteti kinez shihej i mbuluar nga një re e dendur smogu, sot situata është përmirësuar.

Nivelet e ndotjes së ajrit në Kinë kanë rënë me 42% në periudhën 2013-2021. Në raport i publikuar së fundmi tregon se “lufta kundër ndotjes”, për të cilën Kina ka investuar miliarda dollarë, ka rezultuar e suksesshme. Ndërkohë, në vendet fqinje të rajonit, gjendja po përkeqësohet.

Riciklimi nuk është mënyra më e miër për t’u çliruar nga mbetjet plastike. “Plastika është e papajtueshme me një ekonomi që funksionon mbi parimin e qarkut të mbyllur”, thuhet në raportin e fundit të Greenpeace. Ndërsa pritet të iniciojë bisedime të reja për një traktat të ri global për plastikën, Greenpeace thekson se shpërbërja e këtij materiali për riciklim prodhon ndotje mikroplastike.

Asnjë qytet nga 6 475 të tilla në të gjithë botë nuk përmbush standardet e cilësisë së ajrit. Pauza e pandemisë, e cila u reflektua me një “frymëmarrje” të qyteteve, sidomos atyre në zonat industrial, është pasuar nga një rritje e treguesve të ndotjes përgjatë vitit 2021.

Të dhënat e grumbulluara nga firma zvicerane, IQAir, një kompani e teknologjisë së ndotjes që monitoron cilësinë e ajrit bazuar në standardet e BSH-së, tregojnë tejkalim të normës.

Pesë janë vendet që gjenerojnë 60% të ndotjes globale. Sipas shifrave të vitit 2019, vetëm Kina prodhon ndotje sa katër të tjerat të marra së bashku. Për më tepër sasia e CO2 që prodhon ajo sa vjen e rritet.

Në mënyrë të veçantë, janë pesë kompanitë më të mëdha të industrisë kineze që lëshojnë në atmosferë sasitë më të mëdha të dioksidit të karbonit. China Baoëu, prodhuesi më i madh i çelikut në botë, çliron CO2 sa i gjithë Pakistani.

Përgjatë vitit 2019, në Europë kanë vdekur se 307 000 njerëz vetëm për shkak të ndotjes së ajrit. Konkluzioni del në një raport të Agjencisë Evropiane të Mjedisit, i publikuar të hënën. Vdekjet lidhen me ekspozimin ndaj grimcave të imta, që vijnë nga burime emetimi si transporti rrugor, proceset industriale apo bujqësia.

Shtatë milionë vdekje të parakohshme në vit kanë shkak ndotjen e ajrit. Organizata Botërore e Shëndetit ka publikuar udhëzimet e reja për cilësinë e ajrit, duke e cilësuar ndotjen një nga kërcënimet më të mëdha mjedisore për shëndetin e njerëzve.

Sipas OBSH, sëmundjet e shkaktuara nga ndotja janë në të njëjtin nivel me pirjen e duhanit dhe ushqimin e pashëndetshëm.

Normat e lejuara të ndotjes, të rishikuara nga OBSH, synojnë të mbrojnë njerëzit nga efektet e dëmshme të ndotjes së ajrit dhe përdoren nga qeveritë si referencë për standardet ligjërisht të detyrueshme.

Përtej kostos së lartë, prodhimi i kriptomonedhës lë pas edhe ndotje. Përveç asaj që shkaktohet nga sasitë e mëdha të energjisë elektrike që harxhohen, kriptomonedha prodhon edhe atë që njihet si e-ndotja. Fjala është për mbeturinat elektronike, të cilat janë të barabarta me ato që prodhon Holanda.   

Sipas një përllogaritjeje që kanë bërë Alex de Vries dhe Christian Stoll, ato që njihen si minierat e kriptomonedhës prodhojnë çdo vit 30 700 ton mbeturina elektronike.

Prodhimi ushqimit në glob gjeneron një të tretën e të gjithë gazeve serë të emetuara nga aktiviteti njerëzor. Përdorimi i kafshëve për mish ndot sa dyfishi i sasisë së gazeve që vijnë nga prodhimi i ushqimeve me bazë bimore.