komunizmi

Sabit Brokaj, mjek i Enver Hoxhës dhe ish-ministër Mbrojtjeje, ka dhënë sot një intervistë për gazetën “Panorama”, ku flet për periudhën e fundit të regjimit komunist në Shqipëri. Brokaj del me një “tezë” që sipas tij i përgjigjet të dhënave zyratare që ai thotë se i ka lexuar përmes azhanseve që i shkonin Enver Hoxhës. Në cilësinë e dëshmitarit, mjeku i Hoxhës thotë se dështimi i socializmit si praktikë dhe komunizmit si teori ishte vlerësuar nga institute studimi në Moskë që në vitet ‘82-83.

Mal Berisha, ish-ambasador i Shqipërisë në Mbretërinë e Bashkuar dhe ish-funksionar i lartë në Ministrinë e Jashtme, shkruan sot në gazetën “Panorama” një opinion mbi ndarjen pro dhe antiamerikane, që artificialisht është rifutur në politikën shqiptare së fundmi. Berisha i përmbahet një lloj ndarjeje klasore në këtë drejtim, duke nënvizuar se aktet politike të para ’90-ës nuk mund të zhbëhen me hosanatë e pas ’90-ës. Dhe këtu lidhjet biologjike të një kaste të caktuar me ish-Byroistët  antiamerikanë nuk ka sesi të mos mbahen parasysh.

Ende nuk e njohim letërsinë e burgut dhe, më gjerë, letërsinë e shkruar nga shkrimtarët e burgosur për shkaqe “politike”. E fus në thonjëza fjalën politike, sepse diktatura edhe po të mos e kishe të shpallur ndërgjegjen tënde të kundërshtimit, do ta sajonte sa më lehtë, e mundësisht, sa më trashë një pretekst arresti e dënimi. Them nuk e njohim ende të plotë këtë letërsi të burgut, të cilën shkrimtari Visar Zhiti (edhe ky një ish i burgosur i famshëm) e ka pagëzuar me nocionin ndoshta më të saktë: burgologji.

Revolucionet në Europën Lindore kundër komunizmit janë vlerësuar si më të mirët në llojin e vet. Në shumicë paqësorë, ata ndihmuan në dhënien e dy çmimeve Nobel për paqen. Të parin e mori Les Valesa, lideri heroik i Sindikadës së Tregëtisë “Solidarnost” me 10 milionë anëtarë, në Poloni, më 1983; shtatë vjet më vonë, lideri i Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik Mikhail Gorbaçovi, u vlerësua për kurajën të pranonte falimentimin ekonomik, politik dhe moral të regjimit të vjetër.

Enis Sulstarova i ka kushtuar kohë studimeve të ligjërimit nacionalist në Shqipëri, për ta sjellë së fundmi edhe në një libër. Profesori i Universitetit të Tiranës e sheh kombin si vizion që duhet të kenë përpara shtetet shqiptare.

Kur u shfaq për herë të parë nacionalizmi dhe cila periudhë e historisë shqiptare mban peshën më të madhe ku ligjërimi nacionalist, përveçse është zhvilluar, është përdorur, por edhe ka pasur ndikim më shumë?

Komunizmi nuk ka mbaruar në letërsinë e Bashkim Shehut. Më shumë se 20 vjet nga botimi i “Vjeshtës së ankthit”, një libër eseistik, ku përzihej letërsia me kujtimet e jetës së kaluar në bllok, Shehu ka vijuar të shtjellojë të shkuarën në një sërë romanësh të botuar këto vite. Të qenët larg Shqipërisë (prej vitesh ai jeton në Spanjë) duket se nuk e ka ndryshuar kahun e letërsisë së tij. Kujtesa vazhdon të jetë më e fortë se e tashmja.

 “Shqiptarët janë një popull i “pakultivuar” të cilët banojnë në pjesën jugperëndimore të gadishullit të Ballkanit pranë brigjeve të detit Adriatik”. E gjitha kjo është e tërë përmbledhja e njohurive të përgjithshme të një njeriu të sotëm mbi një nga popujt më të vjetër të Europës, i cili është vendosur jo shumë larg  por vetëm disa orë jashtë skajeve të  kufijve më jugorë të monarkisë sonë...” (Fund i citatit) v.G.

Profesoresha Lori Amy e Universitetit Jugor të Xhorxhias, thotë se në Shqipëri, kujtesa për krimet

Në një bashkëbisedim krejt të veçantë, një nga protagonistët, avokat Spartak Ngjela, rrëfen historinë e tij të pluralizmit të klonuar shqiptar.

Si ishte jeta në burg? Si arrinit ta kryenit dënimin dhe më pas të dënoheshit përsëri?