kisha

Ngjarjet në terren dhe të dhënat e debatit rreth kishës ortodokse të Shën Thanasit në Dhërmi çojnë në konkluzionin se përbëjnë një paralele me kahje të kundërt me ngjarjet e shekujve të largët ‘16-18. E para kishte karakter të dukshëm fetar dhe synonte proselitizimin katolik të elementit ortodoks. E dyta përdor argumentin nacional për të fshehur atë fetar kaktolik. Të dyja vendosin përballë ortodoksinë. Në këtë këndvështrim, Dhërmiu nuk është thjesht vendi ku një memorial pa krena po përdoret si enë komunikuese midis paraleleve, por një segment gjeopolitik që po krijon pllaka sizmike.

Arsyet e prishjes së Kishës në Dhërmi, Fatos Lubonja ka analizuar sot në gazeta “Panorama”. Sipas tij Rama e ka zëvendësuar nacional­komunizmin me katolicizmin, sepse kështu na pranon më kollaj Europa. “Ndryshmi i vetëm në mendjet e mbyllura të këtyre nacionalistëve të rinj është një lloj zëvendësimi i propagandës komuniste me katolicizmin medemek duke e njësuar të ardhmen europiane me identitetin katolik, sepse kështu na pranon më lehtë Europa”.

Natën, pas disa ditë debatesh, qeveria shqiptare prishi një kishë ortodokse në fshatin Dhërmi të Himarës. Si gjithnjë, kuptimi i vërtetë i asaj që po ndodhte humbi duke prodhuar “ informacion” nga dhjetëra drejtime dhe duke mbushur përplot të gjitha mediat. Deri edhe drejtori i Agjencisë për Legalizimet, Artan Lame dha opinion duke thënë se “….herën e fundit që feja fitoi mbi shkencën, puna përfundoi me turrën e druve”. Për ngjarjen u shprehën deputetë, shkrimtarë, piktorë, ministra, kryetari i bashkisë së Himarës, përfaqësues të kishës ortodokse etj.

Sot në një konferencë për shtyp, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, foli edhe për çështjen e kishës së Dhërmiut. Duke iu përmbajtur cilësimeve personale dhe që nuk përkojnë me raportin ligjor që rregullon marrëdhëniet e komuniteteve fetare me shtetin. Kështu, ndonëse Kisha e Shën Thanasit, ishte aty qysh prej vitit 1992, Kryeministri vijon ta cilësojë si garazh, duke hyrë në diskrecionin e besimtarëve pa qenë i tillë. “Ajo nuk ishte një kishë, por një garazh. Ne nuk do të ndërtojmë një kishë katolike, por do të rindërtojmë atë kishë që ka qenë aty”, tha Edi Rama.

Mediat i bënë jehonë para dy ditësh një lajmi të publikuar nga “Hellenic Neës” se ambasadori amerikan Donald Lu, kishte takuar kryeministrin Edi Rama lidhur me prishjen e kishës së Shën Thanasit në Dhërmi. Sot kjo gjë konfirmohet nga një komunikim i gazetës “Shqip” me zëdhënësin e ambasadës amerikane, që nuk mohon takimin.

Panajot Barka shkruan një analizë të gjatë rreth asaj që ndohi në Dhërmi me Kishën e Shën Thanasit. Barka e shtron çështjen gjerë, teksa shikon aty një rast të përplasjes mes katolicizmit dhe ortodoksisë, që si militant të vetin në Shqipëri ka Artan Shkrelin “me dy projekte të dështuara në këtë drejtim”, siç thotë autori. Barka vendos edhe disa korrespondenca historike, kur thotë se debati përkon me përvjetorin e vdekjes së shën Kozmait, “njeriut që konsiderohet si një nga dy shkaktarët kryesorë të dështimit të katolicizmit të Himarës”.

Në vend të Kishës së Shën Thanasit, duket se do të ndërtohet një kishë, ose monument tjetër që përkutjon lidhjet shqiptaro-arbëreshe. Në muajin nëntor madje, do të mbahet edhe një Kuvend shkencor, synon, siç thotë profesori arbëresh, Francesco Altimari në një intervistë për gazetën “Shekulli”, “për ta rindërtuar më në fund bashkërisht një histori objektive dhe shkencore të kompleksitetit të Himarës, të këtij djepi të rëndësishëm kulturor dhe arsimor që meriton një vëmendje të posaçme larg shablloneve nacionale dhe fetare, larg kulisave politiko- kishtare dhe manipulatorëve të çdo lloji”.

Çdo student i historisë dhe çdo studiues që punon me dokumentet burimore të historisë e ka të qartë ligjin e heshtur se çdo dokument ka një parahistori, një histori, dhe një pas-histori. Keqkuptimi apo shpërfillja e këtyre fazave, pa apo me dashje, krijon pashmangshmërisht keqkuptim ose ngatërrim të informacionit historik që buron prej dokumentit. Këto mendonim këtyre ditëve, teksa ndiqnim në mjetet e informimit publik çështjen e tempullit të Shën Athanasit në Dhërmi dhe projektin për kthimin e asaj kishe në faltore për të nderuar Peshkopin e Durrësit, Nilo Catalano.

Parahistoria

Qeveria ka dërguar Blendi Klosin, ministër për Çështjet Sociale, për të biseduar me banorët e Dhërmiut, rreth ndërtimit të Kishës së re të Shën Thanasit. "A1 Report" publikon madje edhe projektin e ri që ndryshon në pikëpamje arkitektonike nga projekti i vjetër i para 1972-it. Do të ishte interesante të bëhej i njohur emri i arkitektit që ka sugjeruar projektin. Por le të shohim çfarë ka thënë ministri Klosi: “Nuk pati asnjë incident nga ato që ju gazetarët zakonisht prisni.

Besimi në rolin nacionalist të Kishës së Romës shkakton paqartësi doktrinale, nëse pretenduesit e këtij fakti do të lexonin mësimet e Mesias: “Nëse ndokush vjen tek unë e do më tepër babain, nënën, gruan, fëmijët, vëllezërit, motrat, madje edhe jetën e vet se sa mua, nuk mund të jetë nxënësi im”, apo “Kush e do të jatin e të jëmën më shumë se mua […] Kush e do djalin apo vajzën më shumë se mua, nuk është i denjë për mua”.