enver hoxha

U ndërtuan gjatë regjimit komunist të Enver Hoxhës në periudhën 1975-1989. Pothuajse 40 vjet më vonë, Shqipëria është plot me kësulat e betonit që të kujtojnë, rrënojat e Luftës së Ftohtë. Fotograf Robert Hackman, vendosi të tregojë përmes fotografive mburojat e ndërtuara për t’u mbrojtur kundër armiqve të jashtëm.

Politika e jashtme e regjimit të Enver Hoxhës pas prishjes me sovjetikët, duket se udhëhiqej nga disa aspekte pragmatiste, të mbijetesës, por edhe të një lloj strategjie më afatgjatë. Kjo mund të shpjegojë deri diku edhe lidhjen e vendit tonë me Kinën e Mao Zedong, lidhje e cila zgjati jo pak dhe solli një frymëmarrje ekonomike për Shqipërinë.

Mediat raportojnë sot sekretin e fundit që nuk dinim për politikat e Enver Hoxhës. Arsyen pse ai izoloi Shqipërinë. Gazeta “AFP” publikon një intervistë të Hasan Luçit, ish-pjesëtar i zbulimit shqiptar që citon një bisedë të Hoxhës me mjekun e vet francez, Pol Miliez. Sipas Luçit, Hoxha, “një njeri misterioz, por jashtëzakonisht inteligjent”, është shprehur se:

Gazeta “Dita” publikonte dje në faqen e vet online një letër që thuhet se është nënshkruar nga 93 veteranë dhe pasardhës veteranësh të Luftës Antifashiste Nacionaçlirimtare. Letra në fjalë sugjeron për autoritetet më të larta të vendit heqjen e monumentit të Ahmt Zogut dhe një referendum për rehabilitimin e figurës së Enver Hoxhës. Thuhet ndër të tjera në letër: 

Dy ditë përpara zgjedhjeve për kryetar në PD, kandidati përballë Lulzim Bashës. Eduart Selami deklaronte se: 

“Unë mendoj se shmangja është se nuk mund ta përballojë një debat të hapur. Dhe fatkeqësisht më kujton më shumë liderin e fundit komunist, Ramiz Alinë i cili bënte gjithshka dhe të pamundurën për një fasadë demokratike, një pluralizëm mendimi dhe i shmangej asaj që ishte më kryesorja që shqiptarët më në fund e arritën”. 

Kastriot Dervishi, ish-drjetor arkive ka publikuar dje, me rastin e 32 vjetorit të vdekjes së Enver Hoxhës, dy fotografi nga zhvarrimi i tij, më 3 maj 1992. Foto që paraqesin akt simbolik ndryshimi në një vend që vetëm 7 vite më parë do ta qante me kujë nacionale. 

"Bashkëlidhur katër foto, dy prej të cilave janë shkrepur më 13.4.1985 kur bëheshin nderimet dhe dy të tjera më 3.5.1992, ditën kur arkivoli i Hoxhës u hoq nga varrezat e dëshmorëve", shkruan Dervishi në profilin e vet në Facebook. 

Universiteti i Georgetown ka publikuar së fundmi një material të përgatitur nga dr. Ronald Landa në vitet 2011-2012 pë llogari të Departamentit të Mbrojtjes. Materiali është një nga tre studimet e bëra dhe flet për politikën e SHBA në Europën Lindore dhe Qendrore përpara revolucionit hungarez të vitit 1956. Në krye të materialit qëndron konkluzioni i ish-presidentit amerikan Eisenhower, i cili e shihte të pamundur ndryshimin e regjimeve komuniste përmes ndërhyrjes ushtarake.

Krimet e komunizmit në Shqipëri përbëjnë një kapitull të pahapur, ndonëse për to është folur në 25 vjet pas rënies së diktaturës, kryesisht nëpërmjet kujtimeve fragmentare të atyre që kanë mbijetuar nga pesha e dhunës. Është folur në mediume të ndryshme në mënyra të ndryshme, me tone minimizuese e përkeqësuese, por gjithmonë, duke ndjekur sipërfaqen e sheshtë të gazetave dhe ekraneve, derisa perceptimi për komunizmin si e keqe njerëzore, shoqërore e kombëtare është reduktuar në një lloj ekzotike, pa e patur konkretësinë e duhur e as koordinatën e saktë.

Kastriot Dervishi sjell një tjetër dëshmi fotografike nga koha kur në Shqipëri ishte moda e Rinisë Fashiste. Fotoja ka interes, pasi siç thotë Dervishi mbi të ka shënime të bëra nga njerëz të regjimit të Enver Hoxhës. Dervishi shton se personi me numrin 1 është sekretari i Hoxhës - supozohet për Haxhi Kroin? - të cilit nuk ja përmend emrin. Pra ai kontrolli biografik që merrte kaq shumë jetë në qafë, ato "dy gisht kartë", mundet që edhe të shërbenin për karrierë të sigurtë.

Më poshtë shënimi i Dervishit: