diktatura

Ceremonia e bujshme mortore e majtistëve, me pjesëmarrje qeveritare dhe e organizuar me komision shtetëror në ish-Pallatin e Kongreseve të PPSH, pasuar me fjalime patetike të lamtumirës përcjellëse nga ithtarët e Agollit, si dhe shpërthimet histerike në media kundër atyre pak zërave kritikë ndaj “veprës” së tij kryesisht dhe thellësisht ideologjike, më shtynë në reflektime dhe më detyruan të shkruaj këto radhë.

Ishte dhjetori i vitit 1990, ditë demonstratash të studentëve, ditë të lindjes së pluralizmit politik, ajri vibronte nga thirrjet e shpresës të një populli të rraskapitur nga diktatura asfiksuese. Unë, studente e vitit të parë, e vonuar për shkak të refuzimit të së drejtës të studimit për probleme biografie duhej të brohorisja, të mirëprisja kohët e reja, barrierat e biografisë po rrëzoheshin. Por veҫ ca shkëndijave gëzimi që ndizeshin e shuheshin ditë për ditë, asnjë brohorimë nuk më dilte.

Shumëkush ka dëgjuar histori nga studentët e dikurshëm shqiptarë në Bashkimin Sovjetik, për femrat ruse, marrëdhëniet me to, liberalizmin e tyre në krahasim me Shqipërinë etj.. Kjo përvojë, çoroditëse më shumë sesa emancipuese, ka gjetur shprehjen e vet edhe në ndonjë poezi të Kadaresë, përveç asaj që njihet si drama e çifteve ruso – shqiptare. Mirëpo përtej paketimit fin të dashurisë, si term hermetik që kopsit me etikën e duhur një marrëdhënie shumë më tokësore, qëndron seksi.

Në letërsinë shqipe, sikurse e kemi përmendur më parë, romani autobiografik ka traditë modeste. Nëse do të na duhej të pranonim kritere rreptësisht të përcaktuara për romanin autobiografik, në letërsinë shqipe nga të paktët romane që klasifikohet menjëherë si i tillë është “Ridënimi”, i F.Lubonjës.

“Pas muajve të pare të vitit 1984, Enver Hoxha nuk doli më në publik me pretekstin e shkruarjes së kujtimeve. Ishte e qartë se ai ishte i sëmurë dhe ishte i paaftë të luante rolin e tij si udhëheqës. Ramiz Alia mori në dorë punët e shtetit i vëzhguar rreptë nga Nexhmija.

“Stalini” brenda Erdoganit tashmë është zgjidhur nga zinxhirët. 

Dosjet, ato ku ende gjithfarë pseudonimesh, jetojnë pa u identifkuar, nuk do të hapen as këtë sesion parlamentar. Politika, edhe qeveria e tanishme, e ka shumë të vështirë t’u thotë shqiptarëve ja krimi i Diktaturës. Kanë kaluar 25 vjet, por mbulimi dhe fshehja janë e vetmja fotosintezë për këtë politikë që nuk lëshon pe, nuk i hap rrugë të ardhmes, në emër të një instrumenti që tanimë është thjesht dhe vetëm taktik.  Daut Gumeni, një publicist që vjen nga përndjekja politike, thotë për “Javanews” se kjo që po ndodh tregon se “procesi nuk ka vëmendjen e duhur”.

Sali Berisha, ish-kryeministër dhe ish-president i Republikës, i ka dhënë dje një intervistë televizionit kosovar, “RTK”. Berisha jep edhe njëherë dëshminë e tij për tranzicionin, nisur nga pyetjet që i janë bërë, jep mendimet për Ibrahim Rugovën, arrestimin e Fatos Nanos etjj. Ka interes një dëshmi e tij për periudhën e Diktaturës së Enver Hoxhës, për të cilën Berisha thotë se ka parë dosjen. Fjala është për mbylljen në psikiatri të njerëzve të ndryshëm, për motive politike, një praktikë kjo e aplikuar gjerësisht ndaj intelektualëve në ish-Bashkimin Sovjetik.

“Zëri i Amerikës” njoftonte dje për gjetjen e mundshme të një varri masiv nga koha e Diktaturës. Varri është zbuluar në afërsi të Pogradecit, afër një poligoni ushtarak dhe deri më tani kjo është një hipotezë. Mbetjet mortore janë sjellë në Tiranë për verifikime të mëtejshme. Drejtori i përgjithshëm i Institutit për Integrimin e të Përndjekurve Politikë, Bilal Kola, thotë se kanë qenë 32 mijë pikat e ekzekutimeve dhe shumica e tyre janë pranë një lumi dhe një insitucioni të diktaturës.

Një diskutim interesant është zhvilluar së fundmi në blogun “Peizazhe të Fjalës” mbi origjinën, por edhe arsyet e takimit mes Enver Hoxës dhe gjuhëtarit Eqrem Çabej, sjellë në vëmendje nga një foto e njohur. Përmes një postimi në këtë blog bëhet një intepretim vizual e perceptues i fotos për të kaluar në disa konsiderata të përgjithshme për raportet mes pushtetit dhe shkencës në Diktaturë. Shkruan autori i shkrimit: