Zbulohet liqen karboni i shkrirë në SHBA

Postuar në 30 Prill, 2017 22:18

Një zbulim shkencor i kohëve të fundit ka ndryshuar në mënyrë drastike pikëpamjen për ciklin global të karbonit dhe ka identifikuar një rrezik të ri. Hulumtuesit kanë zbuluar  në SHBA–në perëndimore një liqen gjigant ose rezervuar të përbërë nga karboni i shkrirë.

Karboni i shkrirë (kryesisht në formë të karbonatit) mund të ndryshojë në mënyrë drastike dhe të menjëhershme klimën globale për më shumë se një dekadë. Por fatmirësisht ka pak rrezik në të ardhmen e afërt. Karboni është  217 milje nën sipërfaqen e Tokës në mantelin e sipërm dhe nuk ka rrugë të menjëhershme për në sipërfaqe. Në total, liqeni mbulon përafërsisht 700,000 milje katrore, përafërsisht sa madhësia e Meksikës. Kjo ka ripërcaktuar qëndrimin e shumë shkencëtarëve për sasinë e karbonit që është i mbyllur në mantelin e Tokës dhe rrezikun e ndërveprimit të tij me sipërfaqen dhe karbonin atmosferik.

Gjeologët në Universitetin Mbretëror Holloway të Londrës përdorën grupin më të madh të sensorëve sizmikë në botë për të zbuluar atë që ekziston nën sipërfaqen e SHBA-së perëndimore. Në total 538 sensorë janë përdorur për të krijuar një pamje tre-dimensionale të sipërfaqeve nëntokësore. Algoritmet komplekse integrojnë të dhënat për të zbuluar një pamje të asaj që ekziston nën sipërfaqen e Tokës.

Pse dhe si ky liqen i karbonateve të shkrirë? Ky është një rezultat i nënshtrimit të Pllakës së Paqësorit nga Pllaka e Amerikës së Veriut.  Si pasojë e këtij nënshtrimi ajo përjeton gjithnjë e më shumë presione të larta dhe temperatura në rritje. Kjo, e kombinuar me praninë e gazrave të tilla si CO2 dhe uji i mbyllur në shkëmbij, lejon shkrirjen e pjesshme të pllakës. Ky është një proces i ngjashëm me atë të formimit të maleve shkëmbore  në SHBA perëndimore.

Pjesërisht për shkak të këtij hulumtimi, shkencëtarët tani besojnë se manteli i sipërm i Tokës mund të mbajë deri në 100 trilion tonë metrikë karboni. Për ta vënë këtë në perspektivë, EPA-ja e SHBA-ve vlerësoi se në vitin 2011 u emetuan gjithsej 10 miliardë tonë metrikë karboni, ose rreth 0,01% të karbonit të ulur në mantelin e Tokës.

Fatmirësisht lirimi i karbonit të mantelit ndodh shumë ngadalë me kalimin e kohës, kryesisht nëpërmjet shpërthimeve vullkanike. Lëshimi i vetëm 1 për qind të karbonit të mantelit do të barazohet me djegien e 2.3 trilionë fuçive naftë. Kjo jep disa perspektiva se sa e rëndësishme është të kuptohet si ndërvepron ky sistem me karbonin atmosferik dhe ndikimet ne ndryshimin e klimës.

https://www.forbes.com/sites/trevornace/2017/04/30/a-massive-lake-of-mol...

Add new comment

Plain text

  • No HTML tags allowed.
  • Web page addresses and e-mail addresses turn into links automatically.
  • Lines and paragraphs break automatically.